Zajmuje siedliska żyzne i bardzo żyzne, świeże. Występuje na glebach brunatnych, przeważnie wyługowanych, niekiedy kwaśnych lub właściwych, glebach płowych właściwych. Próchnica mullowa lub mull typowy. Gleby te wytworzone są z glin zwałowych, piasków akumulacji lodowcowej zalegających na glinach zwałowych, piasków pylastych i pyłów (kraina V), lessów, często z utworami jurajskimi i kredowymi w podłożu (kraina VI). Są to gliny, piaski gliniaste, niekiedy luźne na glinach lub warstwowane gliną, także utwory pyłowe zwykłe do ilastych (kraina V, VI).
Siedliska bez wyraźnych wpływów wód gruntowych lub pod wpływem słabych wód gruntowych krótkookresowych.
Runo na ogół, na skutek ocienienia drzewostanu niezbyt rozwinięte. Charakteryzuje się występowaniem roślin zakwitających wczesną wiosną, przed rozwojem liści na drzewach (tzw. aspekt wiosenny), takich jak: fiołek leśny, przylaszczka, zawilec gajowy, miodunki. Rośliny te w większości do lipca (po dojrzeniu nasion) zanikają.
Gatunki główne: dąb-szypułkowy I-III bonitacji, buk I-III bonitacji (kraina I, III, V, VI), świerk I-II bonitacji (kraina II), jodła I-II bonitacji (kraina VI).
Gatunki domieszkowe: modrzew, lipa, klon, jawor, osika, świerk, grab.
Gatunki podszytowe: leszczyna, trzmielina, kruszyna, jarząb, głóg, dereń, porzeczka alpejska, bez czarny.
Gatunki panujące w wielowarstwowym i silnie zwartym drzewostanie lasu świeżego to dąb szypułkowy, buk zwyczajny, świerk pospolity i niekiedy jodła pospolita. Natomiast gatunkiem współpanującym w większości naszych lasów zagospodarowanych jest sosna pospolita mimo, że siedlisko to jest nieodpowiednie dla hodowli sosny.
Charakterystycznym dla lasu świeżego zespołem leśnym jest grąd wysoki z panującym w drzewostanie grabem pospolitym. Warstwa krzewów w lesie świeżym jest bogata w gatunki, ale z uwagi na silne ocienienie, niezbyt zwarta.