Bez czarny

Sambucus nigra L. — bez czarny (dziki bez czarny, b. lekarski)

Duży krzew, rzadziej drzewo, wysokości do 10 m, o szarej, głęboko spękanej korze. Gałązki szare, pokryte dużymi przetchlinkami; rdzeń duży, biały.

Liście do 18 cm długości, złożone zwykle z 5 (3—7) listków długo zaostrzonych, eliptycznych i ostro piłkowanych. Górna strona liści ciemnozielona, dolna jaśniejsza i nieco owłosiona na nerwach. Roztarte liście wydają nieprzyjemny zapach.

Kwiaty drobne, żółtawobiałe, zebrane w szerokie, płaskie baldachy średnicy 10—20 cm. Kwitnie w czerwcu.

Dojrzałe owoce (pestkowce) błyszczące, czarne, wielkości 5—6 mm, z licznymi nasionami wewnątrz. Nasiona jajowate, z lekka spłaszczone, szare, dojrzewają w sierpniu, wrześniu. Wysiane po zbiorze, kiełkują w pierwszym roku, przechowane do wiosny, wymagają stratyfikacji.

Drewno ma rozpierzchłonaczyniowe z wyraźnymi promieniami drzewnymi, barwy białej z odcieniem żółtym, nadzwyczaj drobnosłoiste, łupliwe, trudno wysychające.

Bez czarny jest gatunkiem pospolitym w całej Polsce w lasach i zaroślach, zwłaszcza na terenach wilgotnych, zalewowych, poza tym często spotykanym w pobliżu osiedli ludzkich. W górach sięga po regiel górny. Gatunek cienioznośny, nie znosi suchego powietrza. Wymaga gleb próchnicznych. Rośnie bardzo szybko, zwłaszcza na wilgotnych i żyznych glebach.

Kwiaty i owoce mają właściwości lecznicze; owoce są również użytkowane na konfitury i do wyrobu win. Stanowią one cenny pokarm dla ptaków. Niedojrzałe owoce są trujące.

b/bez-czarny.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:39 (edycja zewnętrzna)