Technologia i technika pozyskiwania i transportu drewna - wyróżniki systemów pozyskiwania drewna

Metody pozyskiwania drewna

Pozyskiwanie drewna

Metoda pozyskiwania drewna określa w pewnym uproszczeniu system technologiczny. Wskazuje ogólnie technologię (miejsce i kolejność wykonania podstawowych operacji) oraz sposób zrywki i wywozu drewna. W najbardziej rozpowszechnionej klasyfikacji metod - systemów technologicznych pozyskiwania drewna, wyróżnia się je na podstawie postaci wywożonego drewna, a więc: całego drzewa (FTS), drewna długiego (LTS), drewna krótkiego - sortymentowy (SWS). Taka klasyfikacja nie oddaje istotnych różnic w technologii w warunkach europejskich.

Przyjmując jako kryterium podziału postać zrywanego drewna, a więc także miejsce okrzesywania i sposób wyróbki drewna w lesie, wyróżnione następujące metody pozyskiwania drewna, nazywane także systemami technologicznymi:

  1. Całego drzewa - w której dokonywana jest zrywka nieokrzesanych drzew z częścią korzeni (na powierzchni cięć wykonywane jest tylko obalanie drzew z korzeniami, a inne operacje mogą być realizowane po zrywce).
  2. Nadziemnej części drzewa - cechująca się zrywką nieokrzesanych pni drzew (na powierzchni cięć wykonywana jest tylko ścinka drzew, a inne operacje po zrywce).
  3. Drzewa w częściach - wyróżniająca się zrywką podzielonych na części, nieokrzesanych pni (na powierzchni cięć wykonywane są ścinka i podział nieokrzesanych pni na części, a ewentualne inne operacje, np. zrębkowanie, po zrywce).
  4. Całej strzały - cechująca się zrywką okrzesanych pni (na powierzchni cięć wykonywane są ścinka i okrzesywania drzew z ewentualnym odcięciem wierzchołka, a inne operacje po zrywce drewna).
  5. Dłużycowa (sortymentowa drewna długiego) - charakteryzująca się zrywką drewna w dłużycach oraz wałkach i/lub wyrzynkach (na powierzchni cięć wykonywane są ścinka, okrzesywanie i przerzynka pni na dłużyce, wałki i/lub wyrzynki, a ewentualne inne operacje po zrywce drewna).
  6. Drewna krótkiego (sortymentowa drewna krótkiego) - polegająca na zrywce drewna w kłodach oraz wałkach (na powierzchni cięć wykonywane są ścinka, okrzesywanie oraz przerzynka pni na kłody i wałki, rzadziej wyrzynki, a ewentualne inne operacje po zrywce drewna).
  7. Drewna sypkiego - cechująca się zrywką drewna w postaci rozdrobnionej (na powierzchni cięć wykonywane jest zrębkowanie lub kruszenie drewna, np. bezpośrednio po ścince lub po okrzesaniu, a nawet okorowaniu).

Poza wyżej wymienionymi, można wyróżnić także inne, np. metodę strzały w częściach, charakteryzującą się zrywką odcinków pni, zwykle jednakowej długości, stanowiącą odmianę metody drewna krótkiego.

Metoda (system technologiczny) pozyskiwania drewna określa więc nie tylko postać zrywanego drewna. Wskazuje także które operacje technologiczne zostały wykonane na powierzchni cięć, nie precyzując tych, które mogą być jeszcze wykonane po zrywce oraz miejsca ich realizacji. Do bliższego określenia systemu pozyskiwania drewna konieczne są więc dalsze wyróżniki, określające jego organizację i zaangażowane środki.

Miejsca okrzesywania

Pozyskiwanie drewna Precyzując nieco dokładniej niż określa to metoda, można wyróżnić następujące miejsca okrzesywania drzew:

  1. W żadnym miejscu (bez okrzesywania).
  2. Przy pniu, na całej powierzchni cięć.
  3. Przy/na szlaku operacyjnym.
  4. Przy drodze wywozowej (na składnicy przyzrębowej).
  5. Na zbiorczej składnicy manipulacyjno-spedycyjnej.
  6. Na składnicy docelowej (składzie) drewna (np. w zakładzie przemysłowym, w gospodarstwie rolnym).

Miejsca wyróbki drewna (sortymentów drewna okrągłego, zrębków)

Wyróbki drewna można dokonywać (w wyżej określonych miejscach okrzesywania):

  1. W żadnym miejscu (bez wyróbki, np. palenie).
  2. Przy pniu, na całej powierzchni cięć.
  3. Przy/na szlaku operacyjnym.
  4. Przy drodze wywozowej (na składnicy przyzrębowej).
  5. Na zbiorczej składnicy manipulacyjno-spedycyjnej.
  6. Na składnicy docelowej (składzie) drewna (np. w zakładzie przemysłowym, w gospodarstwie rolnym).

Miejsca załadunku, przeładunku, rozładunku drewna

Pozyskiwanie drewna Określenie miejsc załadunku, przeładunku i rozładunku wskazuje na potrzeby organizacyjne i zaangażowanie środków w systemie pozyskiwania drewna. Można wyróżnić następujące możliwości:

  1. Załadunek (zaczepianie przy zrywce) na powierzchni cięć przy pniu oraz na szlaku i rozładunek (odczepianie) na składnicy docelowej drewna.
  2. Załadunek (zaczepianie przy zrywce) na powierzchni cięć przy pniu oraz na szlaku, przeładunek na szlaku operacyjnym (może to być załadunek lub zaczepianie po wyciąganiu drewna do szlaku) i rozładunek (odczepianie) na składnicy docelowej drewna.
  3. Załadunek (zaczepianie przy zrywce) na powierzchni cięć przy pniu oraz na szlaku, przeładunek na składnicy przyzrębowej i rozładunek na składnicy docelowej drewna.
  4. Załadunek na powierzchni cięć przy pniu oraz na szlaku, przeładunek na składnicy zbiorczej i rozładunek na składnicy docelowej drewna.
  5. Załadunek na powierzchni cięć przy pniu oraz na szlaku, przeładunek na szlaku operacyjnym i składnicy przyzrębowej oraz rozładunek na składnicy docelowej drewna.
  6. Załadunek na powierzchni cięć przy pniu oraz na szlaku, przeładunek na szlaku operacyjnym i składnicy zbiorczej oraz rozładunek na składnicy docelowej drewna.
  7. Załadunek na powierzchni cięć przy pniu oraz na szlaku, przeładunek na składnicy przyzrębowej i zbiorczej oraz rozładunek na składnicy docelowej drewna.
  8. Załadunek na powierzchni cięć przy pniu oraz na szlaku, przeładunek na szlaku operacyjnym, składnicy przyzrębowej i zbiorczej oraz rozładunek na składnicy docelowej drewna.

Poziomy techniczne pracy

Najczęściej wyróżnia się następujące poziomy techniczne pracy:

  1. Ręczny - polegający na wykorzystaniu narzędzi poruszanych siłą mięśni ludzkich, a także praca z wykorzystaniem zwierząt lub sił przyrody (np. ścinka siekierą, zrywka koniem, zrywka za pomocą ślizgów linowych lub ziemnych).
  2. Ręczno-maszynowy - praca za pomocą maszyn (z silnikiem), wymagających siły żywej do przemieszczania tych maszyn lub ich elementów roboczych do przedmiotu pracy, względnie przedmiotu pracy do maszyny (np. praca pilarką, praca za pomocą okrzesywarki, korowarki, łuparki, rębarki, z ręcznym podawaniem lub odbieraniem drewna, zrywka ciągnikiem z zaczepem lub wciągarką, z koniecznością ręcznego zaczepienia/odczepienia drewna).
  3. Maszynowy - praca za pomocą maszyn z różnym wyposażeniem, bez udziału człowieka w funkcji wykonawczej (bez dotykania przedmiotu pracy), tylko w sterowniczej i kontrolnej (np. praca maszynami do ścinki, okrzesywania, przerzynki, korowania, łupania, rozdrabniania, z mechanicznym podawaniem i odbieraniem drewna, bez elementów automatyki w sterowaniu urządzeniami roboczymi, zrywka ciągnikami wyposażonymi w kleszcze, chwytaki hydrauliczne lub dźwigi - żurawie).
  4. Maszynowy, częściowo zautomatyzowany - praca za pomocą maszyn z elementami automatyki w sterowaniu urządzeniami roboczymi, a człowiek częściowo spełnia jeszcze funkcje sterownicze oraz prowadzi obserwację i kontrolę (np. praca harwesterem wyposażonym w komputer, umożliwiający zaprogramowanie automatycznej realizacji niektórych czynności).
  5. Maszynowy w pełni zautomatyzowany - praca maszynami realizującymi założony proces według ustalonego programu, a rola człowieka sprowadza się do ustaleń programu i regulacji urządzeń sterujących (w pozyskiwaniu drewna brak maszyn na takim poziomie, przykładowo można wymienić halę klimatyzacyjną z automatyczną regulacją założonych parametrów procesu).
  6. Robotyzacji - praca zaprogramowanych, samoregulujących się maszyn, bez bezpośredniego nadzoru człowieka (człowiek może dokonać przeprogramowania lub usunięcia zakłóceń programu, nawet bez bezpośredniego kontaktu z maszyną).

W praktyce często bywa tak, że poszczególne części systemu pozyskiwania drewna są realizowane na różnych poziomach technicznych pracy. W takich przypadkach można się posłużyć średnim poziomem technicznym. Można go określić jako średnią ważoną liczb porządkowych poziomów technicznych, przyjmując jako wagi czasochłonności różniących się pod względem poziomu technicznego części systemu. W uproszczeniu, można się posłużyć średnią arytmetyczną liczb porządkowych poziomów technicznych pracy w poszczególnych częściach systemu pozyskiwania drewna. System pozyskiwania drewna określa więc jego organizację, technologię i poziom techniczny, od pnia do składnicy docelowej.


Źródło:

  1. Laurow Z. „Pozyskiwanie drewna” Warszawa 1999
  2. Praca zbiorowa „Poradnik użytkowania drewna” Warszawa 2000
t/technologia-i-technika-pozyskiwania-i-transportu-drewna-wyrozniki-systemow.txt · ostatnio zmienione: 2014/03/29 18:10 (edycja zewnętrzna)