Wszystkie tkanki wtórne w drewnie są wytworem kambium. Dla działalności kambium charakterystyczna jest okresowość, uzależniona od następstwa pór roku. Tkanki wytworzone przez kambium na początku okresu wegetacyjnego różnią się pod pewnymi względami od tkanek wytworzonych pod koniec tego okresu. Dlatego drewno nie jest w całej swej masie jednolicie zbudowane, lecz na przekroju wykazuje mniej lub więcej wyraźną słoistość struktury. Każda warstwa drewna wytworzona w ciągu okresu wegetacyjnego stanowi słój roczny, a w granicach poszczególnych słojów rocznych możemy wyróżnić dwie strefy: wczesną, powstałą na wiosnę (drewno wczesne), i późną, wytworzoną pod koniec lata (drewno późne).

Na wiosnę, gdy rozwijają się nowe pędy, kambium tworzy element o szerokich światłach, wchodzące w skład drewna wczesnego. Służy ono przede wszystkim do przewodzenia wody do miejsc jej zużycia. U drzew iglastych jest to jaśniejsza część słoja, u drzew liściastych pierścieniowonaczyniowych — wyraźnie zaznaczające się, pierścieniowato ułożone, szerokie naczynia.

Natomiast drewno późne, zbudowane z elementów o wąskich światłach, pełni głównie funkcje mechaniczne. U drzew iglastych obejmuje ono ciemniejszą część słoja rocznego, u drzew liściastych pierścieniowonaczyniowych — część słoja, w której występują wąskie naczynia.

W naszych szerokościach geograficznych proces powstawania nowych warstw drewna w pniach zostaje zahamowany już w drugiej połowie sierpnia lub na początku września. Następnej wiosny tworzą się znowu elementy o szerokich światłach i dlatego pomiędzy drewnem późnym poprzedniego okresu wegetacyjnego a drewnem wczesnym okresu następnego widoczna jest wyraźna granica.

Wyrazistość granicy między jednym a drugim słojem zależy przede wszystkim od tego, jak dalece wczesna strefa słoja różni się od strefy późnej. U gatunków drzew iglastych i wielu liściastych (pierścieniowonaczyniowych) słoje na przekrojach mają wyraźne granice. U innych gatunków, zwłaszcza o drewnie rozpierzchłonaczyniowym, zacierają się one.

Liczba słojów rocznych w pewnym miejscu pnia lub gałęzi jest zwykle wskaźnikiem wieku tej właśnie części organu, a ich szerokość jest miarą rocznego przyrostu pędu na grubość. Liczba słojów rocznych jest tym mniejsza, im dam przekrój jest bliżej wierzchołka wzrostu. Wynika to z faktu, że części organów leżące bliżej wierzchołka wzrostu są młodsze, co pozostaje w związku ze wzrostem wierzchołkowym organu. Należy pamiętać, że wskaźniki te nie zawsze są niezawodne. W pewnych warunkach słoje mogą w ogóle nie powstawać, w innych zaś mogą się podwajać.

Zjawisko „wypadania” słojów występuje w pniach drzew przygłuszonych, rosnących w warunkach niekorzystnych. Dodatkowe słoje występują w drewnie niektórych gatunków drzew wówczas, gdy drzewo w ciągu jednego okresu wegetacyjnego parokrotnie wytworzy nowe ulistnienie. Powtórny rozwój liści następuje często po wiosennym ich uszkodzeniu, np. przez przymrozki lub owady. Drzewa mogą wówczas jeszcze przed upływem okresu wegetacyjnego zregenerować swój aparat asymilacyjny, a w wyniku tego kambium po pewnej przerwie wytworzy dodatkowy słój przyrostowy. U niektórych drzew, rosnących w wilgotnych, ciepłych strefach tropikalnych i wykazujących nieprzerwany rozwój, słoje roczne mogą się nie wykształcać. Jednakże u wielu drzew tych obszarów widoczne są strefy przyrostowe (podobne do słojów rocznych), które powstają w związku z nieznacznymi okresowymi wahaniami klimatycznymi.

Szerokość słojów rocznych, a więc przyrost roczny pnia na grubość, zależy od:

• gatunku drzewa i jego cech osobniczych.
• jego wieku,
• warunków środowiska.

Niektóre drzewa, zwłaszcza szybko rosnące (np. topola), mają naturalną skłonność do wytwarzania szerokich słojów rocznych. Gatunki wolno rosnące, np. spośród iglastych cis, a spośród liściastych dereń, odznaczają się z natury wybitną wąskosłoistością drewna.

W zbliżonych warunkach środowiska, w kolejnych okresach wegetacji, wszystkie gatunki drzew wytwarzają do pewnego wieku coraz szersze słoje roczne. Po przekroczeniu jednak tego wieki; powstają słoje coraz węższe. Obfite kwitnienie i owocowanie, powtarzające się u niektórych gatunków drzew w odstępach kilku lat, powoduje osłabienie przyrostu na grubość. Osobniki tego samego gatunku i w tym samym wieku w korzystnych dla siebie warunkach wegetacji wykazują intensywniejszy przyrost grubości niż w warunkach nie sprzyjających. Drzewa o szerokim zasięgu geograficznym wykazują znikomy przyrost pnia na grubość w pobliżu granicy poziomego i pionowego zasięgu, natomiast w strefach odpowiadających optimum warunków wzrostu odznaczają się dość intensywnym przyrostem.

Jak już wspomniano, różne czynniki zewnętrzne powodują często zmianę kształtu przekroju poprzecznego pnia i gałęzi drzew. Pod względem morfologicznym zmiana ta polega na powstawaniu strefy wzmożonego przyrostu z rozszerzonym słojem rocznym. Wtedy zarys kolisty przekształca się w zarys eliptyczny lub jajowaty, przy czym rdzeń jest bliżej przy obwodzie, a w związku z tym współśrodkowy układ słojów staje się mimośrodowy. Zmiany te są charakterystyczne dla tworzącego się przez kilka sezonów drewna reakcyjnego, które ze względu na swoje asymetryczne położenie przeciwdziała siłom zmieniającym normalne położenie łodygi oraz odtwarza właściwe gatunkowi rozmieszczenie pędów, jeśli ulegnie ono zaburzeniu.

Badania wykazały, że drewno reakcyjne wykazuje też różnice w budowie anatomicznej, składzie chemicznym oraz właściwościach fizycznych i mechanicznych w stosunku do drewna normalnego. Drewno gałęzi drzew iglastych od strony górnej i na górnej stronie pochylonego pnia (drewno napięciowe) narażone jest wskutek działania siły ciężkości na zerwanie, natomiast drewno po przeciwległej stronie — na ściskanie. Ściśnięta część drewna (drewno kompresyjne) odróżnia się zewnętrznie od części rozciągniętej ciemniejszą, żółtobrunatną barwą. W drewnie kompresyjnym przeważają cewki grubościenne, zaokrąglone na przekroju poprzecznym, ze ścianami zdrewniałymi.

U drzew liściastych po stronie rozciąganej drewno jest zbudowane ze stosunkowo mniejszej liczby naczyń i licznych włókien drzewnych; ponadto zawiera ono mniejszą ilość ligniny, a większą celulozy w stosunku do drewna normalnego. Jest to tzw. drewno tensyjne. Drewno ściskane wykazuje więcej naczyń, a mniej włókien. Wszystkie elementy tego drewna są silniej zdrewniałe niż w drewnie rozciąganym.

Tworzenie drewna reakcyjnego jest przystosowaniem roślin drzewiastych do korygowania położenia pnia względem osi działania siły ciężkości oraz wzajemnego ułożenia osi rozgałęzień, które uwarunkowane jest genetycznie.

Ekscentryczność słojów i związane z tym specyficzne właściwości wewnętrznej struktury drewna są swoistą cechą przystosowania się drzew, dzięki niej bowiem drzewo może stawiać opór siłom mechanicznym, które nań działają właśnie w tych warunkach, jakie sprzyjają powstawaniu tego rodzaju struktur.

Według praw statyki, element konstrukcyjny o przekroju w kształcie elipsy, której oś dłuższa zwrócona jest w kierunku działania siły zginającej, przeciwstawia się skutecznie tej sile i trudniej ulega złamaniu niż element z tego samego materiału o przekroju poprzecznym w kształcie koła. Ponadto badania wykazały, że drewno od górnej strony gałęzi (jasne) lub pnia jest bardziej wytrzymałe na rozerwanie niż drewno ciemne, a drewno ciemne jest bardziej wytrzymałe na ściskanie niż drewno jasne. Dlatego też gałąź lub pień drzewa iglastego w położeniu poziomym lub ukośnym odznacza się największą elastycznością wówczas, gdy drewno jasne znajduje się u góry, a ciemniejsze u dołu, tak jak to się dzieje w warunkach naturalnych.