Przechowywanie nasion

Oczyszczone i podsuszone nasiona drzew i krzewów należy zabezpieczyć do chwili wysiewu w ten sposób, aby podczas przechowywania nie utraciły swej wartości siewnej. Przechowując podsuszone nasiona należy pamiętać, że ma się do czynienia z organizmami żywymi, w których - choć w zwolnionym tempie - zachodzą bez przerwy procesy życiowe. Zakłócenie normalnego przebiegu tych procesów prowadzi bardzo często do znacznego zmniejszenia wartości nasion, a niekiedy nawet powoduje całkowitą utratę tej wartości. Szczególnie niebezpieczne jest zwiększenie intensywności oddychania. Oddychanie nasion jest tym silniejsze, im bardziej są one wilgotne, a temperatura otoczenia - wyższa. Należy zaznaczyć, że zwiększona wilgotność nasion ma silniejszy wpływ na proces oddychania niż zwiększona temperatura.

Nasiona gatunków roślin drzewiastych ze strefy klimatu umiarkowanego można podzielić na dwie kategorie:

  • nasiona znoszące podsuszenie do niskiego poziomu wilgotności lub odwodnienie całkowite (kategoria „orthodox”),
  • nasiona nie znoszące odwodnienia lub tolerujące odwodnienie tylko częściowe, do wysokiego progu wilgotności (kategoria „recalcitrant”).

Nasiona z kategorii „orthodox” można natychmiast po zbiorze i oczyszczeniu podsuszyć do wilgotności 10% lub jeszcze niżej, co umożliwia ich przechowywanie w stanie odwodnionym w szczelnie zamkniętych pojemnikach. Pojemniki takie chronią przechowywane nasiona przed zmianami poziomu wilgotności. W zasadzie dla większości gatunków drzew i krzewów liściastych bezpiecznym zakresem poziomu wilgotności jest 8-10% (w stosunku do ich świeżej masy).

Nasiona gatunków drzew i krzewów iglastych z północnej strefy klimatu umiarkowanego należą do kategorii „orthodox”. Konsekwencją wyłuszczenia ich nasion z szyszek w wyłuszczarniach cieplnych lub cieplno-mechanicznych jest dość silne podsuszenie, często do wilgotności 6-8%. W temperaturach podwyższonych i przy sprawnym odprowadzaniu nawilżonego powietrza można nasiona podsuszyć nawet do 5-6%. Ma to duże znaczenie dla długookresowego przechowywania nasion (świerk, sosna, modrzew, jedlica). Nasiona gatunków iglastych pozyskiwane innymi sposobami (cis, jałowiec, jodła) można również podsuszyć do stosunkowo niskiego poziomu wilgotności.

Do kategorii „recalcitrant” należą nasiona kilku gatunków drzew o wielkich nasionach (dęby, kasztanowce, kasztan jadalny, jawor, klon srebrzysty). Ich nasiona po zbiorze cechuje wysoka wilgotność, dochodząca u kasztanowca do 40-45%, u dębów do 40-48%, u jaworu do 40%, a u klonu srebrzystego (skrzydlaki) do 52%. Zgromadzone w większych ilościach, umieszczone w niewentylowanych workach czy pojemnikach w temperaturze pokojowej szybko się zagrzewają. Jest to dowodem ich wzmożonego oddychania i może doprowadzić do zepsucia się nasion. Dolne progi dopuszczalnej wilgotności są tu wysokie i wynoszą przykładowo dla nasion kasztanowca 38%, dla żołędzi dębu 40%, dla skrzydlaków jaworu 24%, a dla skrzydlaków klonu srebrzystego 52%.

Przechowując takie nasiona należy dążyć do obniżenia intensywności ich oddychania aż do możliwego minimum. Można to zapewnić przez schłodzenie nasion i przetrzymywanie ich w obniżonej temperaturze. Ze względu na znaczną wilgotność nie można jednak obniżyć temperatury przechowywania poniżej poziomu krytycznego, w którym dochodzi do uszkodzeń mrozowych, a przy dalszej obniżce temperatury nasiona giną. Poziom ten wynosi dla żołędzi około -5°C.

p/przechowywanie-nasion.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)