Dążenie do obiektywizmu w diagnozowaniu gleb stało się przyczyną poszukiwania w profilu takich mierzalnych, ilościowych kryteriów diagnostycznych, które byłyby podstawą zaliczenia gleby do określonej jednostki systematycznej.

Poziomy genetyczne, wyróżniające się ściśle zdefiniowanymi właściwościami ilościowymi, uzyskanymi uzgodnioną metodyką analityczną, to poziomy diagnostyczne. Są one podstawą wydzielenia typu gleby.

Poziomy diagnostyczne gleb do klasyfikacji gleb leśnych opracowano na podstawie klasyfikacji WRB (World Reference Base) i Systematyki gleb Polski (1989).

Najważniejszą funkcję w klasyfikacji gleb leśnych odgrywają podpowierzchniowe poziomy diagnostyczne. Najszersze zastosowanie w diagnozowaniu typów gleb leśnych mają poziomy podpowierzchniowe:

• albie (poziom bielicowania w glebach bielicowych),
• spodic (poziom wmycia w glebach bielicowych),
• luvic (poziom przemywania w glebach płowych),
• argic (poziom wzbogacenia w glebach płowych),
• cambic (poziom brunatnienia w glebach brunatnych),
• sideric (poziom wzbogacony w żelazo i próchnicę w glebach rdzawych),
• gleyic (poziom glejowy w glebach gruntowoglejowych),
• stagnic (poziom glejowy w glebach opadowoglejowych).

Z poziomów powierzchniowych znaczenie diagnostyczne w naszych warunkach przyrodniczych posiadają:

• chemie (głęboki poziom próchniczny w czarnoziemach),

• histic (poziom torfowy w glebach torfowych),

• melanic (poziom murszowy w glebach murszowych, murszowatych),

• mollic (poziom próchnicy mullowej obecnej w wielu żyznych i bardzo żyznych glebach) ,

• ochric (zubożona próchnica mullowa obecna w glebach o przeciętnej żyzności, np. płowych, uboższych brunatnych).

Poziomy diagnostyczne gleb antropogenicznych zdefiniowane w Klasyfikacji gleb leśnych Polski w kartowaniu glebowym naszych lasów mają znaczenie lokalne.

Poziomy, w których cechy diagnostyczne są wykształcone tylko częściowo, w nazwie są poprzedzane przedrostkiem (proto), np. (proto)albic, (proto)spodic.