Selekcja jest procesem nierozerwalnie związanym z istnieniem gatunków i warunkującym ich trwanie. W naturalnych populacjach selekcja działa w kierunku dostosowania populacji do określonych warunków wzrostu (warunki glebowe, klimatyczne itp.). Proces dostosowywania się jest możliwy dzięki istnieniu zmienności, która stanowi podstawę procesów zachodzących w populacjach.

Źródła zmienności biologicznej dzieli się na dziedziczne i niedziedziczne (genetyczne i środowiskowe).

Podstawowymi czynnikami wywołującymi zmienność genetyczną są różnego typu mutacje, polegające na losowych błędach w procesie odtwarzania się kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA), oraz rekombinacje występujące w procesach rozmnażania płciowego, polegające na wymianie genów (podstawowa materialna jednostka dziedziczenia) między osobnikami populacji, w wyniku czego powstają genotypy (zespół wszystkich genów danego organizmu) o nowych cechach.

Podstawowym źródłem zmienności niedziedzicznej są modyfikujące wpływy środowiska, takie jak temperatura, oświetlenie, mikroróżnice glebowe oraz zależności wynikające ze współbytowania organizmów w określonym miejscu i czasie.

Ukształtowana w wyniku naturalnych procesów dostosowawczych zmienność w obrębie gatunku stwarza możliwość prowadzenia przez człowieka ukierunkowanej selekcji sztucznej, polegającej na wyborze populacji i osobników o cechach pożądanych z hodowlanego punktu widzenia. W wyniku sztucznej selekcji, w odróżnieniu od selekcji naturalnej (doboru naturalnego), wskutek ukierunkowanego wyboru pod względem jednej lub najwyżej kilku cech, następuje zmniejszenie zróżnicowania genetycznego. Selekcję sztuczną należy prowadzić z rozwagą, gdyż działa w kierunku przeciwnym niż selekcja naturalna, gwarantująca przeżywalność gatunku. Selekcja sztuczna powinna uwzględniać potrzebę zachowania istniejącego bogactwa genetycznego.