Kraina Małopolska (VI)

Kraina Małopolska położona jest w południowo-wschodniej części Polski. Lesistość krainy przeciętna - 24,2%, nieco niższa niż przeciętnie w kraju.

Klimat Krainy Małopolskiej różnicuje się na trzy typy klimatyczne (wg Romera). Północna część krainy należy do regionu klimatów Krainy Wielkich Dolin. Wyżyna Małopolska tworzy region klimatów wyżyn środkowych. Kotlina Sandomierska i Oświęcimska leżą w obrębie regionu klimatów podgórskich nizin i kotlin. Opady w krainie są dość wysokie i wahają się od 600 do 700 mm rocznie. Pokrywa śnieżna zalega w nizinnym pasie wzdłuż Wisły oraz północnym zachodzie krainy 50-60 dni, na pozostałych terenach - powyżej 60 dni w roku, a w Górach Świętokrzyskich - nawet do 100 dni. Zima trwa w krainie na najwyższych wzniesieniach 100-110 dni, na obszarach położonych niżej 90-100 dni, a między Krakowem a Rzeszowem 80-90 dni. Długość okresu wegetacyjnego wynosi przeważnie około 210 dni.

Kraina leży na obszarze dwóch starszych zlodowaceń, środkowopolskiego i krakowskiego. Gleby powstały z różnych utworów geologicznych. Prócz utworów polodowcowych na północy, w części wyżynnej występują skały paleozoiczne i mezozoiczne, a na południu krainy kotliny podgórskie są wypełnione piaskami rzecznych tarasów. Gleby powstałe z tak różnych materiałów są bardzo urozmaicone. Spotyka się tu żyzne piaski gliniaste, rędziny i lessy, jak również gleby górskie.

W krainie tej występuje pełna siatka nizinnych typów siedliskowych lasu. Na terenach wyżynnych, wzniesionych powyżej 300 m n.p.m. wykształcają się warianty wyżynne. Przy wysokości ponad 400-500 m w dzielnicy Gór Świętokrzyskich - także górskie typy siedliskowe lasu. Rozmieszczenie typów siedlisk na terenie krainy jest nierównomierne. Wśród siedlisk leśnych najliczniej występuje tu bór świeży - 29,6%, bór mieszany świeży - 21,1 %, las mieszany świeży - 14,3%, las świeży - 9,3%.

Lasy charakteryzują się występowaniem oprócz drzewostanów sosnowych (77,4%) również drzewostanów dębowych (5,6%), jodłowych (3,8%) i bukowych (1,9%). Udział drzewostanów świerkowych w powierzchni lasów jest bardzo mały. Lasy tworzą kilka wielkich, aczkolwiek silnie już rozczłonkowanych, oraz szereg mniejszych kompleksów leśnych, a ponadto porozrzucane są w licznych, drobnych fragmentach. Kraina Małopolska leży w zasięgu gromadnego występowania jodły i buka, a więc charakteryzuje się występowaniem drzewostanów jodłowych i bukowych na żyznych siedliskach nizinnych i wyżynnych.

Potencjalna produkcyjność siedlisk średnia (6,86 m3/ha rocznie), zbliżona do przeciętnej w kraju. Zasobność drzewostanów średnia – 140 m3/ha.

W granicach krainy wyróżnia się 11 przyrodniczo-leśnych:

  1. Dzielnica Łódzko-Opoczyńska – lesistość dzielnicy średnia, zbliżona do przeciętnej w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów niskie, niższe od przeciętnych w krainie. Mezoregion Sieradzko-Łódzki obejmuje tereny o bardzo ubogich glebach, wśród których przeważają piaski i piaski wydmowe. Najbardziej rozpowszechnionymi typami siedliskowymi lasu są bór suchy i bór świeży, z litymi drzewostanami sosnowymi. W mezoregionie Piotrkowsko-Opoczyńskim dominują siedliska borowe, ale z większym udziałem boru mieszanego świeżego.
  2. Dzielnica Gór Świętokrzyskich - lesistość dzielnicy wysoka; potencjalna produkcyjność siedlisk średnia, wyższa niż przeciętnie w krainie zasobność drzewostanów nieco niższa niż przeciętna w krainie. Około 60% lasów Puszczy Świętokrzyskiej jest pochodzenia naturalnego. W drzewostanach występuje jodła, buk, rodzimy modrzew, gatunki dębów, świerk, lipa. Znaczne obszary zajmuje też sosna, wprowadzana na zrębach zupełnych. W Puszczy Świętokrzyskiej znajdują się liczne rezerwaty leśne.
  3. Dzielnica Radomsko-lłżecka – lesistość dzielnicy średnia, zbliżona do przeciętnej w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów średnie, zbliżone do przeciętnych w krainie. W lasach przeważają siedliska borów mieszanych z drzewostanami, w których prócz sosny występuje dąb, jodła, buk i świerk. Między Kozienicami a Pionkami występuje większy kompleks leśny - Puszcza Kozienicka. Gatunkiem panującym w Puszczy jest sosna - 84%, jako domieszki występują : dąb, jodła, olsza, brzoza. Puszcza Kozienicka jest na granicy zasięgu jodły, jaworu i buka.
  4. Dzielnica Wyżyny Zachodniolubelskiej - lesistość dzielnicy niska, najniższa w krainie. Potencjalna produkcyjność powyżej przeciętnej w kranie; zasobność drzewostanów zbliżona do średniej w krainie. Dzielnica leży na płycie kredowej wzniesiona na wysokość 100-300 m. Gleby tej dzielnicy - rędziny i lessy, już dawno zostały zajęte pod uprawę rolną, stąd też niska lesistość. Wśród siedlisk leśnych przeważają bory mieszane świeże, lasy mieszane i lasy liściaste.
  5. Dzielnica Roztocza - lesistość średnia, nieco wyższa niż przeciętna w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów średnie, jednocześnie najwyższe w krainie. Dzielnica Roztocza obejmuje pas wyżynny, utworzony z margli kredowych, w całej dzielnicy dominują żyzne siedliska z lasem mieszanym i lasem świeżym na czele. Z gatunków lasotwórczych zasługuje na uwagę jodła i buk, przejawiające duży dynamizm rozwojowy na krańcach swego naturalnego zasięgu. Na terenie tej dzielnicy położony jest Roztoczański Park Narodowy.
  6. Dzielnica Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej - lesistość średnia, nieco wyższa niż przeciętna w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów, niższa niż przeciętna w krainie.
  7. Dzielnica Wyżyny i Pogórza Śląskiego - lesistość mezoregionu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego średnia, Kotliny Oświęcimskiej niska; potencjalna produkcyjność siedlisk średnia, zbliżona do przeciętnej w krainie; zasobność drzewostanów niska, najniższa w krainie.
  8. Dzielnica Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej - lesistość dzielnicy średnia, nieco wyższa niż przeciętna w krainie; potencjalna produkcyjność średnia, przy czym należy do najwyższych w krainie; zasobność drzewostanów nieco poniżej przeciętnej w krainie. Na wapiennych glebach występuje głównie buk i jodła, poza tym świerk, sosna, modrzew, dąb i inne gatunki. Na terenie tej dzielnicy znajduje się Ojcowski Park Narodowy.
  9. Dzielnica Wyżyny Środkowo-Małopolskiej - lesistość dzielnicy niska; potencjalna produkcyjność siedlisk średnia, nieco wyższa niż przeciętnie w krainie; zasobność drzewostanów nieco niższa niż przeciętnie w krainie.
  10. Dzielnica Niziny Sandomierskiej – lesistość wyższa niż przeciętna w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów zbliżone do przeciętnych w krainie. Lasy składają się z drzewostanów sosnowych, rosnących na siedliskach boru świeżego. Z naturalnych zespołów zachowały się resztki Puszczy Sandomierskiej. W Puszczy panuje sosna z domieszką dębu, świerka, jodły, buka na siedliskach boru świeżego i boru mieszanego świeżego. Drugim kompleksem lasów jest Puszcza Solska, na glebach lessowych i piaszczystych. Gatunkiem dominującym jest sosna, zwłaszcza na siedliskach borowych w dolinie Tanwi. Na Roztoczu w drzewostanach jest znacznie większy udział buka i jodły.
  11. Dzielnica Wysoczyzn Sandomierskich - lesistość zróżnicowana: od bardzo niskiej w mezoregionie Pogórza Rzeszowskiego do wysokiej w mezoregionie Płaskowyżu Tarnogrodzkiego; potencjalna produkcyjność siedlisk średnia, nieco wyższa niż przeciętnie w krainie; zasobność drzewostanów najwyższa w krainie. Na żyznych glebach Płaskowyżu Kolbuszowskiego oprócz sosny występuje jodła, buk, grab oraz świerk. Na Płaskowyżu Tarnogrodzkim występują na znacznym obszarze lessy i żyzne siedliska leśne, wśród których dominują bór mieszany świeży i las świeży. W składzie gatunkowym drzewostanów, oprócz sosny, występują w roli gatunków głównych: dąb, jodła, buk.
k/kraina-malopolska-vi.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)