Komposty torfowe

Torf z racji dość powszechnego występowania stanowi podstawowe źródło substancji organicznej do sporządzania kompostu.

Wyróżnia się 3 rodzaje torfowisk: wysokie, przejściowe i niskie.

Torf pobrany bezpośrednio ze złoża ma zazwyczaj bardzo wysoką wilgotność, przekraczającą nawet 90%. Tak wysoki udział wody uniemożliwia dopływ tlenu i hamuje przebieg procesów biochemicznych. Z tego względu wilgotność torfu ze złoża musi być obniżona do 60—70%, co można określić orientacyjnie (przy silnym ściśnięciu w dłoni z torfu o wymienionym stopniu wilgotności nie wycieka woda, lecz dłoń pozostaje wilgotna). Nie należy także dopuszczać do nadmiernego przesuszania torfu, tzn. do obniżenia wilgotności poniżej 40%. Torf przesuszony poniżej tej wartości traci bowiem w znacznym stopniu zdolność ponownego wchłaniania wody (nawilżania się) skutkiem nieodwracalnej koagulacji koloidów torfowych.

Torf przeznaczony do kompostowania należy dokładnie rozdrobnić, a gdy zachodzi potrzeba, uregulować również jego odczyn przez wapnowanie, doprowadzając kwasowość do minimum 6,0 pH. Charakterystyczną cechą torfów jest ich duża pojemność sorpcyjna. Zależy ona głównie od zawartości kwasów huminowych. W torfach niskich zawartość kwasów huminowych jest znacznie wyższa niż w wysokich.

Duży wpływ na szybkość procesów kompostowania ma stopień rozkładu torfu (stopień rozkładu torfu mierzy się stosunkiem humusu w masie torfu do całej jej ilości). Torfy o stopniu rozkładu 30—40% są w pełni przydatna do kompostowania (procesy biochemiczne przebiegają w nich prawidłowo), stopień graniczny wynosi 20%. Torf o stopniu rozkładu 20—40% ma włóknistą strukturę, widoczne są w nim nierozłożone części roślin. Podczas ściskania w dłoni świeżo wydobytego torfu ze złoża o wymienionym stopniu rozkładu wycieka z niego woda o zabarwieniu szarożółtym lub szarobrązowym. Torf o rozkładzie powyżej 50% ściśnięty w dłoni przeciska się między palcami i powoduje brudzenie dłoni humusem.

Popielność torfu (jest to stosunek zawartych w torfie substancji niepalnych do jego suchej masy) do produkcji kompostu nie powinna przekraczać 30%. Z tego względu torf zapiaszczony lub zamulony jest mniej przydatny, a osiągający w tym zakresie wartość powyżej 50% nie nadaje się na kompost, ponieważ nie spełnia warunku nawozu organicznego.

Do sporządzania kompostów najbardziej nadaje się torf z torfowisk niskich oraz przejściowych. Według analiz przeprowadzonych w Katedrze Torfoznawstwa SGGW zawartość składników w suchej masie torfu niskiego przedstawia się następująco: azot ogólny 2,5—3,5%, fosfor (P202) 0,2—0,6%, wapń (CaO) 2,5—6,2%, potas (K20) 0,05—0,2%, magnez (MgO) 0,3—0,5%, glin (Al205) do 2.5%, żelazo (Fe203) do 3%, ponadto niewielkie ilości mikroelementów.

Stopień rozkładu torfu niskiego w różnych złożach może się wahać w znacznych granicach i osiągać wartość od 10 do 60%. Większość torfów niskich wykazuje stopień rozkładu ok. 40%. Ze względu na dość dużą zawartość wapnia (2—6%), odczyn torfu niskiego osiąga najczęściej wartości pH 5,5—6,5, a wysycenie kompleksu sorpcyjnego torfu zasadami wynosi 40—70%.

Torfy wysokie jako materiał na kompost przedstawiają mniejszą wartość od torfów niskich. Przeciętna zawartość składników w suchej masie torfów wysokich (wg badań przeprowadzonych w Katedrze Torfoznawstwa SGGW) przedstawia się następująco: azot ogólny 0,6—1,2%, fosfor (P205) 0,04—0,1%, wapń (CaO) 0,2—0,5%, potas (K20) 0,01—0,1%, magnez (MgO) 0,1—0,15%, żelazo (F203) 0,2—0,4%, glin (Al203) do 0,3%.

Torf z torfowiska wysokiego jest najczęściej bardzo kwaśny — 3—4 pH, często zawiera również szkodliwe dla roślin związki, np. fenole oraz glin wymienny. Stopień rozkładu torfów wysokich w górnych poziomach torfowisk wynosi zaledwie 10—20%, lecz w warstwach głębszych wartości te są najczęściej wyższe i mogą dochodzić nawet do 60%. Również popielność torfu wysokiego nie jest wysoka — nie przekracza 5%. Torf z torfowiska wysokiego trudno się rozkłada. Procesy te wymagają aktywizowania przez dodawanie do masy torfu odpowiednich komponentów bogatych w azot i inne składniki.

Zarówno torf wysoki, jak i niski nie są w pełni przydatnymi nawozami do szkółek. Dlatego zakładanie i przerabianie stosów z samego torfu (co się niekiedy zdarza) nie spełnia zadania. Taki nawóz nie jest bowiem wystarczająco zasobny w składniki mineralne, ani też nie jest dostatecznie aktywny biologicznie. Odpowiednimi komponentami do wzbogacania kompostowego torfu są różnego rodzaju domieszki roślinne, obornik, gnojówka, gnojowica itp. oraz nawozy mineralne. Komponenty te można stosować pojedynczo, można też sporządzać komposty wieloskładnikowe. Komponenty organiczne wprowadza się warstwami podczas formowania stosu kompostowego, natomiast nawozy mineralne można rozsypywać na masę torfową równomiernie w całej jej objętości.

Komposty torfowe dojrzewają w okresie 3—6 miesięcy. Wyższy udział komponentu wzbogacającego przyspiesza procesy kompostowania i przyczynia się do uzyskania nawozu o wyższej wartości.

k/komposty-torfowe.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)