Jedlica zielona

Pseudotsuga menziesii var. menziesii FRANCO (P. taxifolia var. viridis SCHN.) — jedlica zielona (daglezja zielona)

jedlica zielona

Zimozielone drzewo dorastające do 100 m wysokości i 4 m pierśnicy. W południowo-zachodniej części Ameryki Północnej jest to drugie co do wielkości drzewo po sekwojach. W puszczach osiąga wysokość 54—75 (79,5) m i pierśnicę 1,2—1,8 (2,4—3) m. Najwyższe, nieistniejące już drzewo miało wysokość 117 m i pierśnicę 4,4 m.

Pień prosty, korona o regularnym, stożkowatym kształcie. Na młodych pędach kora jest cienka i tworzy liczne, poprzecznie owalne, wypukłe gruczoły zawierające krople płynnej, pachnącej żywicy. Na starszych pniach wytwarza się gruba kora o charakterystycznych, jasnych, podłużnych spękaniach. Pąki długie (do ok. 1 cm), zaostrzone, wrzecionowate, błyszczące, brązowe. Igły długości 2—3 cm, z wierzchu błyszczące, zielone, szarozielone lub niebieskawozielone, od spodu z dwoma białymi paskami, wąskie i stosunkowo cienkie, zwykle lekko zaostrzone, rzadziej tępe, na wierzchołkach nigdy nie wykrojone. Na słabszych i na zacienionych pędach ułożone są zwykle grzebieniasto, poza tym często mniej lub więcej nastroszone i promieniście ułożone wokół pędów. Trwałość igieł do 8 lat. Po roztarciu igły pachną jabłkami.

Kwitnie w maju. Kwiaty męskie pomarańczowożółtawe, długości 12—23 mm, ułożone grzebieniasto w dwóch szeregach, odstające pod kątem prostym do pędów, żeńskie — zielonopurpurowe. Szyszki długości 7—10 cm. Łuski okrywowe równowąskie, na wierzchołku widlasto wcięte, z długim szydłowatym wyrostkiem w środku, dłuższe od łusek nasiennych i przylegające do szyszki. Nasiona dojrzewają w październiku i po dojrzeniu wypadają; szyszki opadają. Nasiona są trójkątne, podobnie jak u jodły — zrośnięte ze skrzydełkami (dł. do 10 mm), po jednej stronie bardziej wypukłe i brunatne, na drugiej spłaszczone i jaśniejsze, do 7 mm długości, nie zawierają pęcherzyków żywicznych. Szyszka zaczyna obradzać między 10 a 25 rokiem życia (co 2—3 lata). Zdolność kiełkowania nasion wynosi około 60%, żywotność 2—3 lata. Młode siewki mają 5—12 trójgraniastych liścieni.

szyszka jedlicy zielonej Drewno jest zróżnicowane na biel i twardziel. Biel średnio szeroki (do 5 cm), barwy zielonkawobiałej, twardziel pięknie zabarwiona na różowobrązowo, szybko ciemniejąca pod wpływem światła i powietrza. Słoje roczne dobrze widoczne na wszystkich przekrojach. Drewno późne wyraźnie odróżnia się od wczesnego ciemniejszym zabarwieniem. Promienie drzewne są niewidoczne gołym okiem na przekrojach poprzecznym i stycznym, na promieniowym — słabo widoczne na skutek ciemniejszej brązowej barwy. Przewodów żywicznych mało. Pod względem właściwości mechanicznych drewno zbliżone jest do drewna modrzewia. W korze występują garbniki. System korzeniowy sercowaty, z dużą ilością korzeni drobnych, zmienny w zależności od warunków glebowych.

Występuje w szerokim pasie nad Pacyfikiem od Kolumbii Brytyjskiej po Kalifornię. W Górach Kaskadowych rośnie do 1800 m n.p.m. Jako gatunek klimatu morskiego ma duże wymagania dotyczące wilgotności powietrza i gleby. Wymaga gleb świeżych, głębokich, próchnicznych, gliniasto-piaszczystych; nie rośnie na piaskach oraz glebach zabagnionych, a zwłaszcza na mrozowiskach. Gatunek odpowiedni na siedliska I i Ia bonitacji dla sosny. Wrażliwa na niskie temperatury, w wyniku których igły czerwienieją i nawet opadają. Mimo to jest jednym z najcenniejszych gatunków spośród obcych drzew, a próby jej hodowli u nas dały dość dobre rezultaty.

Jako gatunek wybitnie cienisty, ustępujący tylko jodle i świerkowi, znosi dość dobrze ocienienie boczne, dzięki czemu nadaje się do wszelkiego rodzaju uzupełnień w uprawach, wypełnienia luk w starszych drzewostanach oraz jako domieszka grupowa do tworzenia drzewostanów mieszanych. W odpowiednich warunkach klimatycznych i glebowych rośnie szybko i daje większe przyrosty masy od wszystkich iglastych drzew krajowych. Ma dodatni wpływ na glebę jako gatunek cienisty, daje duży opad szybko rozkładającej się ściółki. Jest dość odporna na szkodniki.

Do Europy została sprowadzona w 1827 r.; szeroko rozpowszechniła się jako drzewo parkowe i leśne w Anglii, Francji i Niemczech. W Polsce mamy, według inwentaryzacji Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku, 1169 powierzchni z jedlicą w różnym wieku, rozmieszczonych na terenie całego kraju.

j/jedlica-zielona-daglezja-zielona.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:39 (edycja zewnętrzna)