Guzowatość korzeni

Sprawca: Agrobacterium tumefaciens (Smith et Town) Conn.

Jest to bardzo groźna, występująca na całym świecie, choroba korzeni (wyjątkowo też pędów) wielu roślin. Ma duże znaczenie zwłaszcza w szkółkach i młodych nasadzeniach drzew owocowych, ale atakuje też topole i wierzby oraz inne gatunki liściaste, rzadziej iglaste.

Objawy

Na korzeniach lub szyjach korzeniowych powstają guzowate naroślą bardzo różnej wielkości — od ziarnka grochu do głowy dziecka. Guzy początkowo są miękkie, gładkie i białawe, później powiększają się, drewnieją i brunatnieją, a ich powierzchnia ulega spękaniu i staje się ziarnista. Najgroźniejsze są duże naroślą powstające na młodych roślinach, a zwłaszcza na ich szyi korzeniowej, ponieważ powodują one słabszy wzrost młodych drzewek i mogą doprowadzić nawet do ich śmierci. Na winorośli i wierzbie naroślą mogą się tworzyć na pędach. Znane są też przypadki powstawania narośli na końcach pędów róż obciętych przed okopcowaniem glebą zawierającą patogena. Po odsłonięciu takich róż ukazują się białawe, kalafiorowate naroślą o średnicy kilku centymetrów.

Sprawca

Bakteria Agrobacterium tumefaciens (Schizomycetes, Eubacteriales) ma postać pałeczkowatych biegunowo urzęsionych komórek o wymiarach 1—3×0,4—0,8 um. Namnaża się w porażonych roślinach i wraz z obkruszonymi fragmentami narośli dostaje się do gleby. Może w niej przebywać bez tkanki gospodarza do dwóch lat. Bakterie mogą też być przenoszone na spore odległości przez wodę glebową i systemy nawadniające. Z gleby patogen dokonuje zakażenia korzeni przez niezabliźnione rany, po czym w zakazanym miejscu pobudza komórki rośliny do nadmiernego wzrostu i namnażania się. W ten sposób powstają guzy, które utrudniają przewodzenie wody i asymilatów.

Warunki sprzyjające

Występowaniu choroby sprzyja obecność w glebie materiału infekcyjnego w postaci fragmentów guzów zawierających patogena oraz wysoka wilgotność gleby i jej odczyn zbliżony do obojętnego lub wręcz zasadowy. Optymalna dla rozwoju patogena temperatura wynosi 25°C.

Ochrona

Sadzonek drzew leśnych nie należy produkować w miejscach, gdzie poprzednio produkowano sadzonki drzew owocowych. Sadzonki z objawami guzowatości na szyi korzeniowej lub korzeniu głównym powinny być niszczone. Małe guzy na korzeniach bocznych należy wycinać, a następnie (po wytworzeniu się korka w zranionych partiach) system korzeniowy dezynfekować np. przez zanurzenie na 1 godzinę w 0,5% roztworze siarczanu miedzi albo Miedzianu 50. Przed sadzeniem należy zanurzać korzenie w papce z gliny i wymienionych środków chemicznych, w stężeniu 1%. Gleby alkaliczne przeznaczone do wysadzania drzew należy zakwaszać, a do nawożenia w szkółkach powinno się stosować nawozy fizjologicznie kwaśne (np. siarczan amonu, superfosfat itp.). W ostatnich latach wchodzi do użycia preparat do biologicznej ochrony korzeni przed guzowatością — Polagrocyna w płynie-SL, produkowany przez Pabianickie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa” w Pabianicach. Preparat jest oparty na antagonistycznej wobec patogena bakterii Agrobacterium radiobacter szczep K84 i ma postać płynu, który po 10-krotny m rozcieńczeniu służy do zaprawiania korzeni roślin przed sadzeniem oraz nasion podkładek przed siewem.


Źródło: Karol Mańka i Małgorzata Mańka „Choroby drzew i krzewów leśnych” 1993

g/guzowatosc-korzeni.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:39 (edycja zewnętrzna)