Gruzełek świerka

Sprawca: Nectria cucurbitula (Tode ex Fr.) Fr.

Występuje głównie na świerkach (przede wszystkim w okresie od zwarcia się młodnika do wieku drągowiny), rzadziej na innych iglastych, np. na sośnie, jodle. W wymienionym wieku atakuje często gałęzie, w starszym raczej pnie, bardzo często pniaki i leżaninę. Obserwowano tego patogena na kilkudziesięcioletnich świerkach osłabionych przez atak opieńki ciemnej (N-ctwo Lipowa w Żywieckiem).

Objawy

Nectria cucurbitula

Mniejsze lub większe partie kory na pniach lub gałęziach zamierają, w następstwie czego tkanka korowa brunatnieje. Na martwej korze lub w jej pęknięciach (jeżeli za bardzo nie wyschła) ukazują się małe białe poduszeczki grzybni (podkładki konidialne sprawcy), pokrywające się później ciemnoczerwonymi grudkami (otoczniami). Jeżeli zamarła część kory obejmuje cały obwód pnia (pędu), to znajdujące się powyżej tego miejsca igliwie żółknie i zamiera. Jeżeli jednak porażony pień zachowuje po przeciwnej stronie nekrotycznej partii zdrową korę aż do nastania okresu wegetacyjnego (zakażenie dokonuje się w okresie zimowym), to drzewo broni się przed dalszym rozszerzaniem choroby za pomocą warstwy korka oddzielającego tkanki chore od zdrowych.

Sprawca

Nectria cucurbitula Grzyb sprawczy jest pasożytem względnym żyjącym z reguły na martwych gałązkach drzew iglastych. Aktywność jego grzybni w żywej korze ma miejsce tylko w okresie pozawegetacyjnym, w ciągu którego rozrasta się ok. 10 cm w górę pnia i do 3—4 cm prostopadle do jego osi, co zresztą powoduje charakterystyczną dla niego paskowatość zabijanych partii kory. Główna forma zarodnikowania patogena, Nectria cucurbitula. zaliczana jest do podgromady Ascomycotina, rzędu Sphaeriales, a jego stadium konidialne, Cylindrocarpon cylindroides Fr., do podgromady Deuteromycotina, rzędu Moniliales. Dwukomórkowe zarodniki workowe mają pokropkowane ściany komórkowe, a ich wymiary wynoszą 13—14 x 5 μm. Wysiewają się najobficiej w zimie i wczesną wiosną. Zakażenie drzew odbywa się tylko przez rany. W literaturze przedmiotu można znaleźć jedną opinię, w myśl której właściwymi sprawcami przedstawionej choroby mają być grzyby Pleurotus mitis(Pers.) Berk. (Basidiomycotina, Agaricales) i Stereum sanguinolentum (A. et S. ex Fr.) Fr. (Basidiomycotina, Aphyllophorales), podczas gdy grzyb Nectria cucurbitula odgrywa jakoby rolę czynnika wtórnego. Opinia ta nie wydaje się jednak w pełni ugruntowana.

Warunki sprzyjające

Chorobie sprzyjają wszelkiego rodzaju okaleczenia gospodarza (przez owady i zwierzynę płową, gradobicia itp.), przegęszczenie drzewostanów, wynikające m.in. z braku dostatecznej pielęgnacji, i działania niskich temperatur. Sprzyja jej też osłabienie gospodarza przez inne choroby, np. przez opieńkową zgniliznę korzeni. Za niebezpieczny dla świerka uchodzi połączony atak zwójki Laspeyres pactolana i grzyba Nectria cucurbitula.

Ochrona

Staranne pielęgnowanie drzewostanów świerkowych już od młodego ich wieku. Domieszka drzew liściastych.


Źródło: Karol Mańka i Małgorzata Mańka „Choroby drzew i krzewów leśnych” Warszawa 1993

g/gruzelek-swierka.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:39 (edycja zewnętrzna)