DĄB CZERWONY — Quercus rubra L.
Pod względem wymagań klimatycznych zbliżony jest do naszych dębów rodzimych, lecz zdaniem Köstlera (1956) lepiej czuje się na obszarze zasięgu buka. Uważa się także, iż wymaga klimatu cieplejszego i bogatszego w opady niż na terenach występowania dębów rodzimych (Materiały ETH).
Wymaga dużo światła, ustępuje jednak pod tym względem dębowi szypułkowemu, a zbliża się do dębu bezszypułkowego. W młodości znosi ocienienie boczne, nie toleruje natomiast górnego (Bellon i in. 1977).
Dąb czerwony jest gatunkiem mrozoodpornym, wytrzymuje nawet temperatury -40°C. Uszkodzenia siewek przez przymrozki nie są groźne, gdyż po przemarznięciu tworzą się zdrowe pączki i pędy, które zastępują uszkodzone (Bellon i in. 1977).
Jego wymagania glebowe są małe, może dobrze wzrastać na glebach lekkich, ale najlepsze efekty osiąga na piaskach gliniastych i glinach piaszczystych umiarkowanie wilgotnych i próchniczych. Nie znosi suchych gleb piaszczystych ani gleb z wodą zastojową. Ma zatem mniejsze wymagania niż dąb szypułkowy, a także niż dąb bezszypułkowy i zbliża się pod tym względem do sosny zwyczajnej. Badania wykazały (Bellon i in. 1977), że najlepsze warunki siedliskowe dla wzrostu dębu czerwonego istnieją na glebach płowych, w których glina występuje na głębokości 45-80 cm, a woda gruntowa poniżej 250 cm, oraz na glebach murszowo-glejowych, lżejszych niż poprzednie, ale o poziomie wody gruntowej w granicach 140-160 cm.
Za najodpowiedniejsze siedliska dla dębu czerwonego uważa się siedliska boru mieszanego świeżego i lasu mieszanego świeżego. Jako domieszka jest zalecany na siedliskach boru świeżego (Zasady hodowli lasu).
Istnieje niebezpieczeństwo złomów powodowanych przez śnieg. Wrażliwy na późne przymrozki ze względu na wczesny rozwój pędów.
Ten północno-amerykański gatunek uznawany jest za odporny na SO2 (grupa I) (Greszta 1987), natomiast przez Akkermanna (1987) zaliczany do grupy II — gatunków wrażliwych, podobnie jak w przypadku odporności na fluorowodór. Uznawany on jest także za drzewo bardzo wrażliwe na O3. W wieku 10 lat na powierzchniach doświadczalnych na terenie GOP i KOP wykazał największą przeżywalność (82%), a pod względem wysokości ustępował tylko modrzewiowi europejskiemu. W przebudowie drzewostanów w strefach oddziaływania przemysłu znajduje powszechne zastosowanie we wszystkich strefach zagrożenia (Zasady hodowli lasu).
Jest to gatunek szybko rosnący. Pomiędzy 20 a 60 rokiem życia przyrost bieżący jest o 20% wyższy niż naszych dębów. Również całkowita produkcyjność jest większa (Materiały ETH).
Według tabel Bauera (I bonitacja) przyrost i zasobność oraz inne cechy drzewostanu złożonego z dębu czerwonego przedstawiają się następująco (Materiały ETH):
Wiek | Liczba drzew | Wysokość | Pierśnica | Miąższość grubizny | Przyrost bieżący roczny grubizny | Sumaryczna produkcja grubizny |
---|---|---|---|---|---|---|
(lata) | (szt./ha) | (m) | (cm) | (m3/ha) | (m3/ha) | (m3/ha) |
20 | 1777 | 11,0 | 9,0 | 37 | — | 37 |
40 | 596 | 21,0 | 20,0 | 181 | 13,2 | 292 |
60 | 302 | 26,0 | 31,8 | 290 | 10,0 | 520 |
80 | 198 | 28,1 | 41,7 | 350 | 5,8 | 679 |
100 | 161 | 29,0 | 46,6 | 364 | 2,8 | 744 |
Porównanie wydajności równowiekowych (45-90 lat) drzewostanów dębu szypułkowego i dębu czerwonego na tym samym siedlisku w Polsce, wykonane na 14 parach sąsiadujących ze sobą powierzchni próbnych, wykazało przewagę dębu czerwonego pod względem pierśnicy średnio o 30%, wysokości o 15% i miąższości grubizny na 1 ha o 17% (Bellon i in. 1977).
Jego szybki wzrost, obfity opad liści, dodatnie oddziaływanie na glebę, chociaż nie należy on pod tym względem do najlepszych wśród hodowanych w Polsce drzew, czynią go wartościowym składnikiem naszych lasów (Bellon i in. 1977).
Hodowla litych drzewostanów dawała dotychczas zadowalające wyniki. Najlepsze rezultaty uzyskujemy jednak, gdy jest wprowadzany jako szybko rosnąca domieszka uszlachetniająca w formie kęp lub w skupieniach mających charakter małych powierzchni. W tym przypadku zaleca się wprowadzać równocześnie pomiędzy dąb czerwony gatunki pielęgnacyjne, do których zalicza, się głównie buk i grab (Materiały ETH). Cytowane opracowanie szwajcarskie wskazuje na silne oddziaływanie mechaniczne tego gatunku na inne drzewa, spowodowane rozrastaniem korony. Jako domieszkę pomocniczą wprowadzać go należy pojedynczo lub grupowo przy urozmaicaniu składu gatunkowego upraw sosnowych. W przerzedzonych drzewostanach sosnowych może być stosowany obok innych gatunków drzewiastych i krzewiastych jako podszyt lub dolne piętro. Rolę podszytu może spełniać na siedlisku boru świeżego, zaś na siedlisku lasu mieszanego świeżego powinien być gatunkiem tworzącym dolne piętro.
Dąb czerwony należy wprowadzać w formie kęp 10-arowych, obok innych gatunków (jednego lub dwóch), poprzedzielanych pasami sosny o szerokości 10 m. Gatunek ten wysadza się też w pasach rozdzielających duże powierzchnie upraw sosnowych, a także rzędowo, grupowo i pojedynczo wzdłuż uczęszczanych dróg i linii podziału powierzchniowego, ze względu na duże walory estetyczne. Można go także wykorzystać do poprawek i uzupełnień. Dużego znaczenia nabiera uprawa dębu czerwonego w drzewostanach pozostających pod wpływem oddziaływania przemysłu, szczególnie przy przebudowie zamierających drzewostanów iglastych. Siewki z naturalnego odnowienia nie wytrzymują ocienienia macierzystego drzewostanu, jeżeli nie jest on do takiego odnowienia przygotowany. Z powodu masowego wymierania młodych siewek pochodzących z nalotów wszystkie lite drzewostany dębu czerwonego są pozbawione podrostów. Dla hodowli tego gatunku nie ma to jednak większego znaczenia, gdyż dąb obradza obficie, a produkcja materiału sadzeniowego nie sprawia trudności (Bellon i in. 1977).
Przy odnawianiu sztucznym siew jest bardziej celowy niż sadzenie ze względu na długi system korzeniowy młodych dębów (Materiały ETH). Siew wykonuje się według zasad omówionych dla dębów rodzimych. Przy sadzeniu jednolatek zaleca się w uprawach więźbę 1 x 1 m lub 1,5 x 1,5 m przy wprowadzaniu trzylatek (1/2) (Burschel, Huss 1987). Wprowadzając podszyt należy przyjąć więźbę 2,5 x 2,5 m, a dolne piętro 2,0 x 1,0-1,5 m (Zasady hodowli lasu).
Źródło: Jaworski A. „Charakterystyka hodowlana drzew leśnych” Kraków 1995