Czynniki glebotwórcze to składniki środowiska przyrodniczego wpływające na powstawanie i rozwój gleb.
Do czynników glebotwórczych należą:
Czynniki glebotwórcze wpływają kompleksowo na tworzenie się gleby a także mogą oddziaływać na siebie. Właściwości poszczególnych gleb zależą od lokalnych układów tych czynników, czyli od środowiska glebotwórczego. Całość zjawisk, które zachodzą w powierzchniowych warstwach litosfery pod wpływem kontaktu z biosferą, atmosferą i hydrosferą i powodują powstawanie i rozwój gleb, określa się jako procesy glebotwórcze.
Na procesy glebotwórcze składają się:
Istota procesu glebotwórczego polega na stopniowym i coraz pełniejszym przystosowywaniu się martwych przedtem substratów do pełnienia swej roli w funkcjonowaniu ekosystemów i krajobrazów.
Wśród procesów glebotwórczych można wyróżnić następujące procesy elementarne: