Nawrót trzebieży wczesnych i intensywność cięć

Kryteriami charakteryzującymi zabieg trzebieżowy są nasilenie i nawrót trzebieży.

Nasilenie trzebieży jest to procentowa ilość miąższości lub pola przekroju pierśnicowego, jaką pozyskuje się w jednym zabiegu.

Nawrót trzebieży to długość okresu między kolejnymi zabiegami.

Z chwilą wyznaczenia w drzewostanie drzew dorodnych powstaje obowiązek stwarzania im najkorzystniejszych warunków wzrostu. W tym okresie młode drzewa szybko dostosowują się do zmian w środowisku wywołanych cięciami pielęgnacyjnymi. W trzebieżach wczesnych istnieje jeszcze znaczna liczba drzew przypadających na jednostkę powierzchni drzewostanu, dlatego silniej przez cięcia można kształtować jego jakość. Na zwiększenie przestrzeni wzrostu drzewa reagują energicznie rozrostem koron i wykorzystują luki powstałe po wyciętych osobnikach. Zdolność ta nie jest nieograniczona a zawiera także niebezpieczeństwo ekscentrycznego rozwoju koron i pni drzew rosnących wokół większych luk. Z tych względów w trzebieżach wczesnych należy raczej ograniczać intensywność cięć, jednocześnie skracać nawroty. Nawrót trzebieży jest uzależniony przede wszystkim od potrzeb wybranych drzew dorodnych. Nacisk drzew sąsiadujących z drzewami dorodnymi, ułatwia decyzję o nawrocie cięć. Należy pamiętać, że zwiększenie przestrzeni życiowej drzew dorodnych sprzyjając rozwojowi korony jednocześnie osłabia proces obumierania gałęzi i oczyszczania się strzały. Dlatego stopień przerzedzania zwarcia w okresie trzebieży wczesnych nie może być zbyt wielki, a tym samym nawrót cięć powinien być dość częsty. Nadmierne wydłużanie nawrotów w trzebieżach wczesnych prowadzi do zwiększenia intensywności zabiegów i nadmiernego przerzedzania drzewostanu, z wszystkimi jego ujemnymi skutkami (śniegołomy i wiatrołomy, gałęzistość, zdziczenie gleby itp.), natomiast zbytnie skrócenie nawrotu cięć nie daje z kolei pożądanego efektu trzebieży w postaci reakcji przyrostowej na wykonany zabieg.

Zabiegi trzebieży wczesnych należy powtarzać systematycznie, w miarę potrzeby. Okres nawrotu powinien wynosić około 5 lat i należy go wydłużać z upływem wieku do 7 lat. Na siedliskach słabszych nawrót trzebieży wczesnych będzie dłuższy i sięga 7 lat, natomiast na bogatszych siedliskach, na których zwarcie koron po przeprowadzonej trzebieży następuje szybciej, stosuje się nawrót 5 lat. W drzewostanach jednogatunkowych światłożądnych, szybko rosnących oraz w drzewostanach dotychczas słabo pielęgnowanych stosuje się częstszy nawrót cięć. W drzewostanach wielogatunkowych lub różnowiekowych przyjmuje się dłuższy okres nawrotu.

Naczelna zasada pielęgnowania drzewostanów brzmi „wcześnie, umiarkowanie, często”. Badania potwierdzają decydujące znaczenie wczesnego wyboru drzew dorodnych i cięć na ich korzyść dla ukształtowania właściwej struktury drzewostanu. W drzewostanach na bogatych siedliskach dopuszcza się odstępstwo od drugiego członu reguły -„umiarkowanie”. Częstsze powtarzanie trzebieży umożliwia pełniejsze zaspokojenie potrzeb pielęgnacyjnych drzewostanu.

W wyniku prowadzenia trzebieży wyjmuje się z drzewostanu pewną masę drzewną. Ilość pobieranej masy zależy od intensywności i nawrotu trzebieży, gatunku drzewa i jego wieku, bonitacji siedliska oraz struktury drzewostanu. Intensywność cięć jest zawsze uzależniona od celu produkcyjnego, a nie chęci pozyskania surowca z zabiegu międzyrębnego. Intensywność cięć określa się miąższością pozyskanego drewna z hektara. O ile stopień zwarcia koron w drzewostanie jest wskaźnikiem konieczności przeprowadzenia trzebieży, o tyle ilość pobieranej masy jest uzależniona od stopnia zadrzewienia drzewostanu, czyli faktycznego jego zapasu. W przybliżeniu przyjmuje się, że przy trzebieżach wczesnych pozyskuje się 5-18% zapasu drzewostanu.

Procent pozyskiwanej masy wskazuje na intensywność zabiegu trzebieży, przy czym pozyskanie do 7% zapasu oznacza trzebież słabą, do 12% - umiarkowaną, a pozyskanie ponad 12% zalicza się do trzebieży silnych. Słaba trzebież, przy której wyjmuje się tylko drzewa przygłuszone i opanowane, nie może być uważana za zabieg hodowlany korzystny dla drzew najlepszych. Tylko przez trzebież wczesną prowadzoną w silnym stopniu można wpływać na regulowanie rozwoju koron drzew w górnym piętrze drzewostanu. Jednak silna trzebież przeprowadzona raptownie pozostawia po sobie trwałe ślady. Wobec tego silnej trzebieży nie należy przeprowadzać jednorazowo, lecz rozłożyć ją na kilka cięć powtarzanych w krótkich nawrotach. Trzebież silna jest celowa na siedliskach boru mieszanego świeżego i żyźniejszych, przy bonitacji Ia. Cięcia słabsze nie przynoszą w tych warunkach efektu selekcyjnego, a także nie pozwalają na ukształtowanie się właściwego pokroju drzew warstwy panującej. Trzebież silna natomiast, mimo czasowego obniżenia produkującego zapasu, umożliwia większy przyrost drzew dorodnych charakteryzujących się najwyższą jakością hodowlaną, a zarazem ich stabilizację, jako „szkieletu” drzewostanu. Silne trzebieże mogą znaleźć zastosowanie przy przebudowie monokultur sosnowych na drzewostany mieszane, jako zabieg przyspieszający wzrost dolnego piętra. Nie poleca się silnych cięć w drzewostanach niższych bonitacji, tam, gdzie przyniosą one trwałe pogorszenie stanu zdrowotnego przez pobudzenie do rozwoju licznych patogenów.

t/trzebieze-wczesne-nawrot-i-intensywnosc-ciec.txt · ostatnio zmienione: 2014/03/28 18:26 (edycja zewnętrzna)