Taktyka (metody) ochrony roślin przed chorobami

Każda strategia, a więc plan działania mający osiągnąć określony cel, jeżeli ma być zrealizowana, musi się posługiwać odpowiednimi sposobami, technikami bądź metodami działania. Te metody działania można też nazwać środkami taktycznymi, a celowy zestaw tych środków może być nazwany taktyką, podobnie jak dziedzina nauki ochrony roślin zajmująca się umiejętnością taktycznego postępowania na rzecz utrzymywania zdrowotności populacji roślinnych. Ponieważ jednak metod znanych w ochronie roślin przed chorobami (a także innymi plagami) jest wiele, bywają one klasyfikowane, łączone w grupy na podstawie charakterystycznych dla nich cech ogólniejszych. Dla uniknięcia nieporozumień, owe grupy metod będziemy nazywać „metodami” (np. metoda chemiczna, metoda biologiczna itp.), a składające się na każdą z tych grup poszczególne sposoby działania — technikami. Stosowanie każdej z technik ochrony roślin może się odbywać na różnym poziomie wydajności. Dla zagwarantowania wysokiego poziomu wydajności używa się coraz więcej i coraz sprawniejszych urządzeń mechanicznych, co prowadzi do mechanizacji ochrony roślin.

Stosując określone techniki ochrony roślin przed chorobami, możemy praktycznie mieć na celu osiągnięcie tylko jednego z dwóch ogólniejszych celów: albo zapobieżenie chorobie, albo wyleczenie z niej (w pierwszym wypadku chodzi o cel profilaktyczny, w drugim o terapeutyczny). Odpowiednio do tego wyróżnia się w fitopatologii zagadnienie profilaktyki (z rozbiciem na: profilaktykę dyspozycyjną i na profilaktykę infekcyjną) i zagadnienie terapii.

W przypadku profilaktyki dyspozycyjnej chodzi o możliwości zmniejszenia genetycznie uwarunkowanego zakresu podatności rośliny-gospodarza, czyli dyspozycji chorobowej w ścisłym znaczeniu tego słowa, oraz o modyfikowanie tej dyspozycji za pomocą czynników środowiska, czyli o kształtowanie predyspozycji chorobowej gospodarza, oczywiście, w kierunku dla niego korzystnym. Zmniejszenie dyspozycji jest możliwe poprzez hodowlę, wpływanie zaś na predyspozycję — przez regulowanie warunków środowiska. Z technicznego punktu widzenia osiąga się pierwsze za pomocą metody hodowli odpornościowej, drugie — głównie za pomocą metody agrotechnicznej (hylotechnicznej).

Profilaktyka infekcyjna polega na staraniach zmierzających do oddzielenia rośliny-gospodarza od patogena lub do uniknięcia zakażenia gospodarza przez patogena, jeżeli już doszło do zetknięcia między nimi. Tak sprecyzowane cele ogólne profilaktyki infekcyjnej można realizować metodą kwarantanny, tzn. za pomocą działań nie dopuszczających do zawleczenia określonych patogenów z obszarów, na których już występują, na tereny, gdzie ich jeszcze nie ma, oraz za pomocą szeregu innych metod, które mają na celu ochronę rośliny-gospodarza przed zakażeniem przez patogeny już obecne na jej powierzchni lub zagrażające jej swym rychłym najściem. Do tych innych metod należą w mniejszej lub większej mierze metody: agrotechniczna, biologiczna, mechaniczna, fizyczna i chemiczna.

Zadaniem terapii jest leczenie chorych roślin. Może się ono odbywać albo przez niszczenie lub usuwanie z organizmu gospodarza znajdującego się w nim patogena, albo przez poprawianie warunków rozwoju gospodarza i doprowadzanie na tej drodze do jego wyzdrowienia. Ta ostatnia droga znajduje zwykle wyraz w praktyce gospodarstwa leśnego i pokrywa się z reguły w znacznej mierze z poprzednio już omówionymi zasadami profilaktyki dyspozycyjnej. Natomiast pierwsza z przytoczonych dróg sprowadza się do stosowania zabiegów mechanicznych, fizycznych lub chemicznych, niekiedy też biologicznych.


Źródło: Karol Mańka „Fitopatologia leśna” Warszawa 1998

t/taktyka-metody-ochrony-roslin-przed-chorobami.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)