Rośliny nagozalążkowe

Gymnospermophytina (= Gymnospermae, = Pinophytina)

Rośliny nagozałążkowe (czyli nagonasienne) pojawiły się na naszym globie znacznie wcześniej niż okrytozalążkowe. Jako „starsze”, wykazują w porównaniu z okrytozalążkowymi pod wieloma względami bardziej uproszczoną budowę.

Nagonasienne są wyłącznie roślinami drzewiastymi.

W ich łodygach w budowie pierwotnej występują otwarte wiązki kolateralne, które na przekroju poprzecznym ułożone są w pierścień. Przyrost wtórny na grubość następuje dzięki działaniu kambium. Drewno jednak jest zbudowane prościej niż u okrytozalążkowych, a jako elementy przewodzące zawiera ono prawie zawsze tylko cewki. Ponadto w części łykowej występują komórki sitowe i nie ma komórek towarzyszących. Liście są wielopostaciowe, jednakże zwykle grube i wiecznie zielone; biegnące przez nie wiązki są nie rozgałęzione lub rozgałęzione widlasto.

Kwiaty, z wyjątkiem kwiatów wymarłej klasy benetytów (Bennettitopsida), zawsze są jednopłciowe i mają na długiej osi pręciki lub owocolistki, najczęściej jeszcze w dużej, nieokreślonej liczbie (szyszki kwiatowe). Zalążki wykształcają się na brzegach płaskich owocolistków, które nie zrastają się jeszcze brzegami, nie tworzą zalążni, a przeciwnie, bardzo często zupełnie przypominają kształtem i budową liście (np. u sagowców). Zalążki nagie, bezpośrednio zapylane przez ziarna pyłku, prawie zawsze przenoszonego przez wiatr.

Nagozałążkowe są jednopienne albo dwupienne (sagowce, miłorzębowe, z iglastych: cis i jałowiec). Brak słupka i zalążni powoduje, że u roślin nagozalążkowych nie wykształca się owoc. Kwiaty żeńskie albo kwiatostany często przekształcają się w swoiste twory — szyszki. Na wydłużonej osi dźwigają one liczne zdrewniałe łuski, pomiędzy którymi znajdują się nasiona.

Gromadę roślin nagozalążkowych, zarówno kopalnych, jak i obecnie żyjących, możemy podzielić na 2 nadklasy i 7 klas:

I. Cycadophytina — nagozałążkowe wielkolistne

  1. Pteridospermopsida (Pteridospermae) — paprocie nasienne (wymarłe)
  2. Cycadopsida (Cycadinae) — sagowce
  3. Bennettitopsida (Bennettitinae) — benetyty (wymarłe)
  4. Gnetopsida (Gnetinae) — gniotowe

II. Coniferophytina (Pinophytina) — nagozałążkowe drobnolistne

  1. Cordaitopsida (Cordaitinae) — kordaitowe (wymarłe)
  2. Ginkgopsida (Ginkgoinae) — miłorzębowe
  3. Coniferopsida (= Coniferae, — Pinopsida) — iglaste, szpilkowe

Żyjące jeszcze obecnie rośliny nagozalążkowe należą więc do czterech klas. Sagowce, gniotowe i miłorzębowe są reliktami minionych epok i mają we florze współczesnej już tylko nielicznych przedstawicieli, których ojczyzną są kraje o ciepłym klimacie. W naszej strefie klimatycznej gniotowe reprezentowane są tylko przez jeden gatunek — prześl ostrą (Ephedra distachya L.). Sagowce i miłorzębowe nie są reprezentowane w rodzimej roślinności leśnej, natomiast duże znaczenie w gospodarstwie leśnym ma klasa iglastych.

r/rosliny-nagozalazkowe.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)