Podłoża do produkcji sadzonek - podłoża jednorodne

Podłoża torfowe

Ze względu na swoje właściwości są one najczęściej wykorzystywane w produkcji sadzonek. Istnieje wiele rodzajów torfu, różniących się składem botanicznym tworzących je roślin, stopniem rozkładu oraz domieszkami. Wiążą się z tym różne właściwości fizyczne i chemiczne decydujące o przydatności danego torfu jako materiału do sporządzania podłoża. Na podłoża można wykorzystywać wszystkie rodzaje torfu: wysoki, niski oraz przejściowy. Torf wolny od nasion chwastów pozyskuje się z głębokości co najmniej 50 cm na 6 miesięcy przed użyciem i składuje w pryzmach wysokości do 1,5 m. Przed użyciem należy go przesiać przez sita o oczkach średnicy 15—20 mm, co polepsza jego fizyczne właściwości.

Torf wysoki

Torf wysoki, tzw. sfagnowy, powstaje pod wpływem ubogiej w składniki pokarmowe wody opadowej. Oprócz mchów torfowców w jego tworzeniu uczestniczą mało wymagające pod względem pokarmowym rośliny, jak wełnianka pochwowata, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna i borówka bagienna, a także, rosnąca w tych warunkach bardzo słabo, sosna zwyczajna.

Torf wysoki wykorzystywany jako podłoże uprawowe może mieć różny stopień rozkładu. Spełnia niemal wszystkie stawiane podłożom wymagania, jest jednak bardzo ubogi w składniki pokarmowe (N 0,6—1,2%, P 0,02—0,04%, K 0,01—0,08%, Ca 0,14—0,35%, Mg 0,06%), dlatego należy w nim zwiększyć ich zawartość. Ma także niskie pH (3—3,5). Zdolność magazynowania związków pokarmowych przez ten torf nie jest duża.

Struktura torfu utrzymuje się tylko przez jeden rok, w drugim roku następuje szybki rozkład przez mikroorganizmy. Im drobniejszy jest torf w chwili rozpoczęcia uprawy, tym szybciej pogarszają się jego właściwości fizyczne, gdyż zwiększa się udział przestworów drobnych, a maleje średnich i dużych. Torf wysoki jest bardzo przydatny w produkcji sadzonek, szczególnie iglastych. Jest on podłożem sterylnym. Sadzonki na nim uprawiane chorują rzadziej niż rosnące na innych podłożach.

Torf niski

Tworzą go storfiałe rośliny bagienne, znacznie bardziej wymagające pod względem składników pokarmowych niż mchy torfowe. Rośliny te pobierają składniki pokarmowe z wód, które zasilają torfowisko. Torfy niskie są bardzo zróżnicowane pod względem zawartości składników mineralnych (N 2,5—3,5%, P 0,08—0,26%, K 0,04—0,17%, Ca 0,21—0,36%, Mg 0,19—0,31%), składu botanicznego i stopnia rozkładu.

Torf niski jest znacznie mniej przydatny jako podłoże do uprawy sadzonek niż torf wysoki. Jest on wprawdzie bogatszy w składniki pokarmowe, szczególnie w azot, ale może mieć zasadowy odczyn. Odznacza się też mniejszą chłonnością wody i powietrza. Jest mało sterylny. Łatwo się zachwaszcza.

Torf przejściowy

Powstaje on wówczas, gdy wody zasilające torfowisko stają się zbyt ubogie w składniki mineralne dla roślin tworzących torf niski, który zaczynają porastać mchy sfagnowe. Wpływa to na właściwości i zasobność tego torfu w składniki pokarmowe, pośrednie między torfem niskim a wysokim. Torf przejściowy jest lepszym podłożem do uprawy sadzonek niż torf niski, ale gorszym niż torf wysoki.

Podłoża korowe

Dużą przydatność jako materiał na podłoża do uprawy sadzonek wykazuje gruba kora sosnowa, a nieco mniejszą świerkowa. Nie jest potrzebne poddawanie tej kory procesowi kompostowania. Można ją stosować po około 6 miesiącach od czasu pozyskania, po odpowiednim rozdrobnieniu. W czasie składowania następuje utlenianie garbników. Po upływie trzech miesięcy rozdrobniona kora zawiera tylko 0,5—1% garbników, które nie wywierają szkodliwego wpływu na uprawiane sadzonki, ograniczają natomiast działanie grzybów patogenicznych.

Optymalne wymiary cząstek kory wynoszą 3—5 mm, a dopuszczalne zróżnicowanie waha się w granicach 3—20 mm. Kora silnie rozdrobniona stanowi podłoże o właściwościach zbliżonych do torfu. Odznacza się ona dużą, choć znacznie mniejszą niż torf, pojemnością wodną (350—400%) oraz mniejszą higroskopijnością, a więc i mniejszą zawartością wody niedostępnej dla roślin. Odczyn podłoży korowych (pH ok. 4,5—5,5) jest bliski optymalnemu dla sadzonek drzew iglastych. Zawartość makroskładników, głównie azotu, jest w korze sosnowej i świerkowej niewielka (N 0,2—0,6%, P 0,06—0,09%, K 0,04—0,19%, Ca 1,0—2,6%, Mg 0,10—0,26%) i wymaga uzupełnienia. Pojemność wymienna w stosunku do kationów jest przy tej samej wielkości cząstek mniejsza niż w torfie, ale większa niż w glebie mineralnej. Brak dotychczas szerszych danych o możliwości wykorzystania na podłoża do uprawy sadzonek kory innych gatunków drzew iglastych, a także liściastych.

Podłoża ściółkowe

Na podłoża ściółkowe nadaje się przede wszystkim nie rozłożona ściółka świerkowa i jodłowa, a następnie modrzewiowa i jedlicowa. Ściółka jest mniej przydatna, ze względu na dużą porowatość i małą pojemność wodną, a także częstsze występowanie patogenicznych grzybów. Ściółkę pozyskuje się w zwartych drzewostanach starszych klas wieku (IV, V), wyższej bonitacji, na lepszych siedliskach i tylko tam, gdzie nagromadziła się jej grubsza warstwa. Ściółka z drzewostanów prześwietlonych zawiera nasiona chwastów i drzew lekkonasiennych, przede wszystkim brzozy.

Ściółkę można pozyskiwać na płatach o powierzchni do 50 m2, między którymi odstęp wynosi 20—30 m. Najpierw usuwa się z powierzchni gałązki, szyszki i inny grubszy materiał, a następnie zbiera 2—3 cm górną warstwę prawie nierozłożonej ściółki właściwej wraz z butwiną. Głębiej leżący, bardziej rozłożony materiał jest mniej przydatny ze względu na mniejszą zasobność w składniki pokarmowe spowodowaną wypłukiwaniem. Ze względu na rolę ściółki w obiegu substancji pokarmowych w lesie oraz wpływ na żyzność gleby pozyskiwanie ściółki musi być ograniczone tylko do miejsc, gdzie usunięcie jej nadmiaru stworzy warunki lepszego rozkładu i uaktywnienia nagromadzonej substancji organicznej.

W pierwszym roku użytkowania podłoże ściółkowe zawiera na ogół dostateczną ilość składników pokarmowych do zapewnienia zadowalających warunków wzrostu sadzonkom drzew leśnych (np. w ściółce świerkowej: N 0,8—2,0%, P 0,05—0,20% K 0,08—0,20%. Mg 0,05—0,26%, Ca 0,18—0,74%). W następnych latach wykorzystywania tego samego podłoża konieczne jest odpowiednie nawożenie. Lepiej jest wykorzystywać do produkcji siewek danego gatunku podłoże ze ściółki innego gatunku lub podłoża mieszane.

Podłoża pochodzenia mineralnego

W niektórych metodach produkcji sadzonek (uprawa hydroponiczna, rozmnażanie wegetatywne) stosuje się niekiedy jako podłoża jednorodne piasek (zwykle gruboziarnisty) oraz żwir. Piasek i żwir pozyskiwane z głębszych warstw są wolne od nasion chwastów i różnych zanieczyszczeń. Piasek i żwir rzeczny są mniej przydatne ze względu na powszechne obecnie zanieczyszczenie wód. Wartość tych materiałów zależy od ich składu mineralogicznego, wielkości ziarn, udziału części ilastych i wapna. Piasek i żwir mają wyjątkowo małą pojemność sorpcyjną, glina natomiast dość znaczną. Glinę cechują jednak mało korzystne właściwości powietrzno-wodne.

Podłoża wytworzone sztucznie

Ostatnio do uprawy sadzonek w warunkach kontrolowanych używane są w postaci czystej lub częściej jako domieszki materiały wytworzone z tworzyw sztucznych lub minerałów. Do bardziej znanych należą perlit, wermikulit, wełna mineralna i styromull. Są to materiały obojętne, sterylne, odznaczające się brakiem zdolności sorpcyjnej. Dlatego do czystych podłoży sztucznych konieczne jest sukcesywne dostarczanie składników pokarmowych w roztworach wodnych.

Perlit jest to ziarnisty produkt białej barwy, otrzymywany przez ogrzanie szklistej lawy wulkanicznej. Woda, zawarta w skale w niewielkiej ilości, parując rozrywa ją na ziarna. Perlit można po przemyciu wielokrotnie używać.

Wermikulit powstaje przez podgrzanie miki magnezowej. Materiał rozpada się na drobne płytki i staje się porowaty; powiększa przy tym swoją objętność 10—15-krotnie. Dzięki porowatości może wchłonąć 5—8-krotnie większą ilość wody niż wynosi jego własna masa. Po sterylizacji może być wielokrotnie używany. Ma odczyn alkaliczny (pH 7,4—10,6).

Wełna mineralna, przygotowywana w formie granulatu, jest również materiałem o dużej porowatości i małej gęstości.

Styromull są to drobne kulki styropianowe o bardzo małej gęstości. Nie pobiera praktycznie wody. Domieszka 10% styromullu do innego materiału zabezpiecza podłoże przed nadmiernym uwilgotnieniem i polepsza stosunki cieplne.

p/podloza-jednorodne.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)