Pielęgnowanie sadzonek rosnących na podłożach

Zraszanie

Procesy wzrostu i nagromadzenia suchej masy u siewek i przesadek przebiegają najintensywniej w optymalnej wilgotności podłoża wynoszącej 60—80% pełnej pojemności wodnej. Zarówno w wyższej, jak i niższej wilgotności następuje osłabienie wzrostu. W związku z ubytkami wilgoci, zasiewy na podłożach oraz siewki i przesadki uprawiane zarówno na odkrytej powierzchni, jak i pod osłonami z folii lub szkła wymagają w okresie wzrostu codziennego, nawet kilkakrotnego jej uzupełnienia. W wyjątkowo chłodne i pochmurne dni można przerwać zraszanie ze względu na słabe parowanie podłoża i małą transpirację sadzonek.

Szczególnie groźny jest brak wilgoci w czasie pojawiania się wschodów. Przeschnięcie wierzchniej warstwy podłoża nawet przez jedną — dwie godziny prowadzi do zamierania kiełków. Odsłonięte kiełki zamierają w słońcu już po 5 minutach. Szkodliwa jest również nadmierna wilgotność i związany z nią brak tlenu, na co różnie reagują nasiona poszczególnych gatunków drzew i krzewów. Zraszanie przeprowadzone zbyt dużymi kroplami powoduje wypłukiwanie młodych siewek, dlatego przy podlewaniu za pomocą deszczowni najlepiej stosować dysze zamgławiające. Sygnałem do zraszania przy braku urządzeń do szybkiego określania wilgotności podłoża jest zmiana jego ciemnej barwy na jaśniejszą.

Na odkrytej powierzchni należy podlewać zwykle w okresie od kwietnia do września, w dni bez opadu lub z opadem poniżej 5 mm. Dzienna dawka polewowa łącznie z opadem nie powinna przekraczać 5 mm (5 l/m2). Pod osłonami stosuje się na początku oraz przy końcu okresu wegetacyjnego dawkę polewowa w wysokości 3,5 mm dziennie. W czasie intensywnego wzrostu należy ją zwiększyć do 5 mm dziennie. Taką samą dawkę stosuje się zaraz po zdjęciu osłon w dni bez opadów lub przy opadzie do 5 mm. Zarówno na odkrytej powierzchni, jak i pod osłonami z folii lub szkła jednorazowa dawka polewowa wynosi 1—2 mm. Intensywność zraszania powinna odpowiadać zdolności wchłaniania wody przez podłoże, czyli nie przekraczać 2—3 mm w ciągu godziny (2—3 l/m2/h).

Zamiast zraszania może być również stosowane 2—3-krotne w ciągu tygodnia krótkotrwałe nasycanie podłoża na grzędach lub w skrzynkach wodą, lub słabym roztworem wodnym składników pokarmowych do pełnego wysycenia. Wodę lub roztwór dostarcza się podsiąkowo przez system rur z otworkami, które ułożone są pod podłożem. Do czasu pojawienia się wschodów i ukorzenienia się siewek podłoże należy zraszać tylko powierzchniowo. Za pomocą zraszania zapobiega się też szkodom związanym z podwyższeniem temperatury i obniżeniem wilgotności powietrza. Najbardziej wrażliwe na szkody od upału są młode tkanki roślinne. Oparzenia powstają na organach asymilacyjnych lub częściej w miejscach zetknięcia sadzonki z podłożem. Krytyczna temperatura, w której ginie większość żywych komórek wynosi 50—60°C. Każdorazowe zraszanie powoduje obniżenie temperatury powietrza o 5—8°C. Dlatego w gorące dni pod osłonami, a szczególnie w namiotach i szklarniach, zaleca się powtarzać zabieg 3-10-krotnie, dostarczając każdorazowo 0,5—1 l wody na 1 m2 podłoża.

Przy produkcji sadzonek na odkrytej powierzchni częściej, a rzadko pod osłonami, zachodzi konieczność zraszania w celu przeciwdziałania w czasie wegetacji szkodom od niskich temperatur (do —6°C). Ochronna rola takiego zabiegu polega na przekazywaniu roślinom ciepła z wody, głównie ciepła kondensacyjnego marznącej wody. Ciepło to utrzymuje tkankę roślinną okrytą otoczką lodową, stopniowo tworzącą się w temperaturze nieco poniżej punktu zamarzania wody, ale wyższej niż temperatura krytyczna (od —1,5 do —2°C), w której może nastąpić uszkodzenie tkanki roślinnej. W celu zapewnienia dopływu ciepła kondensacyjnego konieczne jest powtarzanie oprysków w krótkich odstępach. Oprysk powinien trwać 1—2 s i powtarzać się co około 60 s. Należy stosować zamgławianie; drobne kropelki pokrywają wtedy szybko całą powierzchnię ochranianych sadzonek. Intensywność oprysku winna wynosić 1,5—2,5 mm/h.

Nawożenie pogłówne

Ponieważ nawożenie startowe podłoża nie zapewnia zawsze sadzonkom dobrych warunków odżywiania mineralnego przez cały okres wzrostu, stosuje się zwykle dodatkowo nawożenie pogłówne. Dotyczy ono głównie azotu, a niekiedy także innych składników pokarmowych dostarczanych najczęściej w postaci roztworów wodnych nawozów stałych lub płynnych koncentratów nawozowych.

Wybitnie interwencyjny charakter ma tzw. nawożenie dolistne, które w krytycznym momencie może zlikwidować symptomy braku określonego makro-, a przede wszystkim mikroskładnika. Można w ten sposób dostarczać zarówno azot (w postaci mocznika), jak i inne składniki zawarte w nawozie z pełnym zestawem mikroelementów. Do nawożenia dolistnego nawozy przygotowuje się w roztworze wodnym o stężeniu nie przekraczającym 0,5%. Zabieg polega na spryskiwaniu igieł i liści sadzonek drobnymi kroplami roztworów, głównie przez zamgławianie. W wypadku zagrożenia chorobami grzybowymi, nawożenie dolistne może być połączone ze stosowaniem środków ochronnych. Po nawożeniu dolistnym podlewanie wolno przeprowadzać dopiero po kilku godzinach.

Mając do dyspozycji deszczownię wyposażoną w odpowiedni dozownik można zrezygnować, szczególnie przy uprawie pod osłoną z folii lub szkła, ze startowego wzbogacania podłoża, a wszystkie potrzebne sadzonkom składniki dostarczać sukcesywnie w okresie wzrostu. Roztwór pokarmowy nie powinien mieć przy okresowym nawożeniu pogłównym stężenia większego niż 0,1—0,5%, a przy każdorazowym podlewaniu—0,05%. Nawożenie takie jest częściowo także nawożeniem dolistnym, ponieważ zawsze część roztworu zatrzymuje się na igłach i liściach. Nawożenie przez deszczownię powinno więc następować każdorazowo dopiero po zakończeniu zraszania sadzonek wodą.

Ogólna optymalna ilość azotu potrzebnego do wyprodukowania jednorocznych siewek świerkowych lub sosnowych wynosi około 100—150 mg/l podłoża. Inne składniki powinny być dostarczane w proporcji odpowiedniej do tej ilości azotu. Wszystkie składniki pokarmowe zawarte w roztworze wodnym nie mogą być udostępnione siewkom w podanej ilości jednorazowo. Zapotrzebowanie azotu wynosi tygodniowo w pierwszym okresie życia siewek 3—4 mg/l, a w następnych — 5 mg/l podłoża. Nawożenie należy rozpoczynać 2—4 tygodnie po wschodach i powtarzać kilkakrotnie co 7—14 dni w ciągu pierwszej połowy sezonu wegetacyjnego. W jego końcu stosuje się zwykle dwukrotnie nawożenie potasowe, wpływające korzystnie na drewnienie pędów. Dawka potasu wynosi wtedy 3—4 mg/l podłoża. Zapotrzebowanie na nawożenie pogłówne można określać na podstawie wyglądu i wzrostu sadzonek oraz kilkakrotnych w ciągu okresu wegetacyjnego analiz zawartości azotu oraz innych składników pokarmowych. Na ogół nie zachodzi potrzeba dodatkowego dostarczania w ciągu sezonu wegetacyjnego poza azotem i potasem innych składników nawozowych, które zostały wprowadzone do torfu za pomocą nawożenia startowego. Przyjmuje się, że zawartość azotu w podłożu ma wynosić 2,50—3,90, fosforu — 0,21—0,30, a potasu — 0,40—1,00%.

Do nawożenia pogłównego można wykorzystać roztwory wodne mocznika i dostępnych mieszanek nawozowych oraz siarczanu potasu. Mając do dyspozycji różne związki chemiczne, można również przygotować roztwory składników pokarmowych, w których wzajemne proporcje poszczególnych pierwiastków będą odpowiadały wymaganiom sadzonek. Koncentraty rozcieńcza się następnie wodą do pożądanego stężenia 0,05—0,5% składników stałych. Mieszając roztwory A i B w stosunku 1:1 otrzymuje się roztwór C, którego 1 ml zawiera 50 mg N, 32,5 mg K, 6,5 mg P, 3,5 mg Ca, 4,25 mg Mg, 4,5 mg S, 0,35 mg Fe, 0,20 mg Mn, 0,10 mg B, 0,015 mg Cu, 0,015 mg Zn, 0,0035 mg Mo. 0,0017 mg Na i 0,0165 mg Cl. Takie same ilości składników pokarmowych zawiera 1 ml koncentratu nawozowego D. Koncentraty C lub D przed użyciem rozcieńcza się zwykle wodą w stosunku 1:1000 lub 1:500. Taka pożywka bywa wykorzystywana w niektórych krajach zachodnich w produkcji sadzonek w warunkach ściśle kontrolowanych.

Skład skoncentrowanych roztworów nawozowych w g/l (wg Ingestada 1971)

Składnik Wariant 1
Roztwór
Wariant 2
Roztwór
A B D
HN03 3,15 168.80
NH4N03 214,40
KN03 74,01 37.00
KH2PO4 57,16 28.58
K2S04 44.44 22,22
Ca(N03)2-4H20 41,33 20.66
Mg(N03)2-6H20 89,74 44,87
Fe2(S04)3 2,50 1,25
MnS04-H20 1,23 0.61
H3B03 1,14 0,57
CuCl2-2H20 0,08 0,04
ZnS04-7H20 0.132 0,066
NaMo04-2H20 0,0177 0.0088
H20 uzupełnienie do objętości 1 l

Do stopniowego dostarczania sadzonkom potrzebnych im składników pokarmowych mogą być też stosowane produkowane u nas płynne koncentraty nawozowe — Pinivit oraz Florovit. Pinivit jest szczególnie przydatny do nawożenia dolistnego sadzonek iglastych. Koncentrat ten miesza się z wodą w przypadku sadzonek sosny, świerka i modrzewia przy pierwszym zabiegu w stosunku od 1:35, a przy następnym od 1:20 do 1:25. Dla jodły i jedlicy stosunek koncentratu i wody wynosi od 1:40 do 1:50. Natomiast przy stałym dokarmianiu sadzonek koncentraty miesza się z wodą w stosunku od 1:100 do 1:400.

Zwalczanie chwastów

Podłoża stosowane do uprawy sadzonek powinny być tak przygotowane, aby były praktycznie jak najdłużej wolne od chwastów. Z czasem dochodzi jednak z różnym nasileniem, w zależności od użytego materiału oraz staranności pracy i stopnia przestrzegania rygorów technologicznych, do pojawu roślinności konkurencyjnej dla sadzonek. Właściwości fizyczne podłoży organicznych oraz stosowany na nich z reguły siew pełny zmuszają do ręcznego, bardzo pracochłonnego pielenia. Nie wolno dopuścić do wyrośnięcia chwastów, gdyż nie dają się wtedy usunąć bez uszkodzenia korzeni sadzonek. Chemiczne zwalczanie chwastów, które nie jest obojętne dla środowiska, jest utrudnione, gdyż duży udział substancji organicznych w podłożu wymaga do uzyskania skutecznych efektów chwastobójczych stosowania stosunkowo wysokich dawek herbicydu, które są już zwykle szkodliwe także dla sadzonek.

p/pielegnowanie-sadzonek-rosnacych-na-podlozach.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)