Leśna regionalizacja dla nasion i sadzonek w Polsce

Regionalizację leśną dla nasion i sadzonek wprowadzono w Polsce w celu:

  • wyróżnienia i zachowania odrębności jak największej liczby naturalnych, rodzimych lub prawdopodobnie rodzimych populacji gatunków lasotwórczych,
  • zwiększenia bazy nasiennej najcenniejszych populacji drzew w regionach ich występowania,
  • propagowania tych populacji na terenach, na których lokalna baza drzewostanów nasiennych jest niewystarczająca,
  • ograniczenia niekontrolowanych przerzutów materiału rozmnożeniowego i ścisłego określenia zasad i kierunków jego przemieszczania dla zachowania trwałości lasów,
  • stworzenia systemu trwałego ewidencjonowania oraz kontroli pochodzenia materiału rozmnożeniowego.

Według regulaminu OECD regionem proweniencji dla gatunku, podgatunku albo odmiany jest obszar lub kompleks obszarów o wystarczająco jednorodnych warunkach ekologicznych, na którym drzewostany mają podobne cechy fenotypowe lub genotypowe. Regulamin ten wymaga, aby wytyczone granice regionów uwzględniały istniejący podział administracyjny i geograficzny kraju. Granice regionów powinny być wyraźnie wyznaczone na mapach a regiony powinny posiadać oznaczenie liczbowe lub literowe.

W polskiej regionalizacji nasiennej jednorodne obszary regionów wydzielono na podstawie następujących kryteriów:

  • zróżnicowanie ekologiczne i genetyczne gatunków lasotwórczych,
  • zróżnicowanie klimatyczne, geomorfologiczne i przyrodnicze Polski.

Uwzględniono przy tym następujące elementy istniejących opracowań:

  • rozmieszczenie bazy nasiennej najcenniejszych rodzimych proweniencji sosny, świerk, jodły, modrzewia, dębu, buka i olszy,
  • międzynarodowego mikropodziału Europy na prowincje i podprowincje fizyczno-geograficzne,
  • podział Polski na krainy i dzielnice przyrodniczo-leśne,
  • administracyjny podział Lasów Państwowych.

Na podstawie przebiegu granic podprowincji fizyczno-geograficznych i krain przyrodniczo-leśnych wyróżniono 26 makroregionów nasiennych - dużych obszarów o wystarczająco jednorodnych warunkach klimatycznych i geomorfologicznych. Makroregiony oznaczono dwuczłonowymi symbolami cyfrowymi np. 314/3. Pierwszy człon tego symbolu np. 314 jest międzynarodowym oznaczeniem podprowincji, przyjętym w regionalizacji fizyczno-geograficznej. Drugi człon (np. 3) jest stosowanym w Polsce numerem krainy przyrodniczo-leśnej, która znajduje się w danej podprowincji.

W makroregionach zgrupowano 106 mikroregionów nasiennych wyznaczonych na podstawie rozmieszczenia bazy nasiennej oraz na podstawie położenia dzielnic przyrodniczo-leśnych lub regionów fizyczno-geograficznych.

W związku z tym, wyróżniono dwa rodzaje mikroregionów:

  • mikroregiony mateczne (dla proweniencji),
  • mikroregiony zwykłe (dla środowiska).

Mikroregiony mateczne

Mikroregiony mateczne wydzielone zostały w celu zachowania odrębności naturalnych, rodzimych lub prawdopodobnie rodzimych populacji drzew, występujących na obszarach o dość wyrównanych warunkach przyrodniczo-leśnych. Na ich terenie rosną najcenniejsze w Polsce proweniencje drzew podstawowych gatunków lasotwórczych, wyróżniające się pod względem jakości i przyrostu drzew.

Bazę nasienną stanowią znaczące powierzchnie wyłączonych i gospodarczych drzewostanów nasiennych, charakteryzujące się zbliżonymi cechami genotypowymi lub fenótypowymi.

Mikroregiony zwykłe

Mikroregiony zwykłe są to miejsca mniejsze od makroregionów, obszary o dość jednorodnych warunkach ekologiczno-fizjograficznych, wydzielone na podstawie przebiegu granic dzielnic przyrodniczo-leśnych. Na terenie występuje bardzo skromna baza nasienna, bez udziału lub tylko z niewielkim udziałem drzewostanów nasiennych, których nie łączą złożone cechy genotypowe lub fenotypowe. Mikroregiony zwykłe różnią się między sobą tylko przyrodniczymi warunkami wzrostu drzew.

Zasadnicza różnica między wymienionymi rodzajami mikroregionów polega na tym, że do mikroregionów matecznych nie wolno jest wprowadzać innej proweniencji danego gatunku drzewa niż ta, dla której ten region ustanowiono. Natomiast w mikroregionach zwykłych, w przypadku braku nasion z własnej bazy, można stosować dla wszystkich gatunków nasiona lub sadzonki wyhodowane z nasion zebranych w innych mikroregionach nasiennych z tego samego makroregionu lub w mikroregionach specjalnie wyznaczonych (zarządzenie Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych).

Wydzielono 54 mikroregiony mateczne (dla proweniencji) i 52 zwykłe (dla środowiska).

Mikroregiony oznaczone zostały 3-cyfrowymi symbolami liczbowymi. Pierwsza cyfra jest numerem krainy przyrodniczo-leśnej, a dwie następne numerem porządkowym mikroregionu w danej krainie.

Mikroregiony mateczne są oznaczone numerami porządkowymi od 1 do 50, a zwykłe - od 51 do 99. Symbolem 205 oznaczony jest 5 region mateczny w II krainie przyrodniczo-leśnej, natomiast symbolem 152 - drugi region zwykły w I krainie przyrodniczo-leśnej.

Wyróżnienie mikroregionów matecznych, w których znajdują się szczególnie cenne populacje, miało na celu stworzenie optymalnych warunków wykorzystania tej cennej bazy nasiennej oraz zahamowanie dopływu nasion z zewnątrz, z baz o znacznie gorszej jakości.

l/lesna-regionalizacja-dla-nasion-i-sadzonek-w-polsce.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)