Kraina Mazowiecko-Podlaska zajmuje środkową i wschodnią część Niżu Polskiego. Lesistość krainy jest niska, najniższa ze wszystkich krain - 19,6%. Kraina należy do najbardziej wylesionych obszarów kraju. Lasy tworzą zaledwie parę większych kompleksów, a znaczna większość ich jest bardzo rozdrobniona.

Kraina leży we wschodniej części regionu klimatycznego Krainy Wielkich Dolin (wg Romera). Pod względem ilości opadów kraina ta jest podobna do Krainy III. Najniższe opady są w zachodniej części krainy, gdzie wynoszą około 500 mm rocznie. Na pozostałym obszarze wahają się w granicach 550-600 mm. Średnia trwałość pokrywy śnieżnej wynosi w zachodniej części krainy 50-60 dni, a we wschodniej części wzrasta do 90 dni. Zima trwa od 90-110 dni. Długość trwania okresu wegetacyjnego wynosi dla większości krainy około 210 dni. Ogólnie klimat oznacza się względnie ciepłym latem, lecz dość surowymi zimami, zwłaszcza na wschodzie i północy. Jest przy tym niezbyt wilgotny, a część północno-zachodnia krainy leży na obszarze minimum opadowego w Polsce.

Kraina Mazowiecko-Podlaska leży w głównej mierze na terenie zlodowacenia środkowopolskiego, jedynie południowo-wschodnia jej część wchodzi w zasięg zlodowacenia południowopolskiego (krakowskiego). Przeważają tu gleby piaszczyste i piaski gliniaste. W dorzeczu Bugu i Narwi trafiają się gleby aluwialne i obszary zabagnione.

Na obszarze krainy wykształciły się wszystkie nizinne typy siedliskowe lasu. Są one rozmieszczone dość nierównomiernie. W dzielnicach północnej części krainy dominują zdecydowanie siedliska borowe. Natomiast w części południowej przeważają bory mieszane i lasy mieszane, a w Dzielnicy Wyżyny Wschodniolubelskiej siedliska borowe zanikają prawie całkowicie i na pierwsze miejsce wysuwają się siedliska lasowe. Wśród siedlisk przeważają siedliska borowe. Do najliczniej reprezentowanych należą: bór świeży - 39,9%, bór mieszany świeży - 19,3%, las mieszany świeży - 13%, las świeży -8,4%.

Kraina Mazowiecko-Podlaska zajmuje obszar odznaczający się brakiem buka, świerka i jodły. Głównymi gatunkami, przy braku wspomnianych wcześniej, są sosna - 75,2%, olsza - 8%, dąb -7% i jesion. Tworzą one wraz z gatunkami domieszkowymi drzewostany o rozmaitym składzie w poszczególnych typach siedliskowych lasu.

Potencjalna produkcyjność siedlisk jest niska, niższa niż przeciętnie w kraju - 5,8 m3/ha rocznie. Zasobność drzewostanów bardzo niska, najniższa w kraju - 127,1 m3/ha, co wynika z dużego udziału lasów niepaństwowych.

W granicach krainy wyodrębniono 7 dzielnic przyrodniczo-leśnych:

1. Dzielnica Niziny Północnomazowieckiej - lesistość dzielnicy niska, niższa od przeciętnej w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów niskie, zbliżone do przeciętnej w krainie. Dzielnica obejmuje tereny sandrowe, z glebami piaszczystymi i piaskami wydmowymi.
2. Dzielnica Puszczy Kampinoskiej - lesistość niska, zbliżona do przeciętnej w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk niska, zbliżona do przeciętnej w krainie, natomiast zasobność drzewostanów należy do wyższych w krainie. Puszcza Kampinoska obejmuje kompleks lasów, bagien i wydm. Siedliska są bardzo ubogie - 85% stanowią bory (w tym 16% bór suchy), a 10% zajmują olszyny na bagnach i glebach podmokłych.
3. Dzielnica Równiny Warszawsko-Kutnowskiej - lesistość bardzo niska; potencjalna produkcyjność siedlisk niska, zbliżona do przeciętnej w krainie.
4. Dzielnica Puszczy Kurpiowskiej - lesistość dzielnicy wyższa niż przeciętnie w kraju; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów bardzo niskie, najniższe w krainie. Puszcza Kurpiowska obejmuje dwa odmienne regiony: Puszczę Białą i Puszczę Zieloną. W Puszczy Zielonej dominują drzewostany sosnowe i świerkowo-sosnowe. Puszcza Biała składa się wyłącznie z drzewostanów sosnowych.
5. Dzielnica Niziny Podlaskiej i Wysoczyzny Siedleckiej - lesistość dzielnicy średnia, nieco wyższa niż przeciętna w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów niskie, zbliżone do przeciętnych w krainie.
6. Dzielnica Polesia Podlaskiego - lesistość dzielnicy średnia, nieco wyższa niż przeciętna w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk średnia, zbliżona do przeciętnej w kraju, natomiast zasobność drzewostanów zbliżona do średniej w krainie. Na terenie tej dzielnicy położony jest Poleski Park Narodowy.
7. Dzielnica Wyżyny Wschodniolubelskiej - lesistość dzielnicy bardzo niska; potencjalna produkcyjność siedlisk średnia, wyższa od przeciętnej w krainie. Gleby w dzielnicy należą do bardzo żyznych (rędziny i lessy) i w większości zajęte są pod uprawę rolniczą. Występują tu drzewostany jednogatunkowe dębowe oraz wielogatunkowe i wielopiętrowe z udziałem dębu i sosny.